کروماتوگرافی گازی (GC) یک تکنیک تحلیلی است که یک ترکیب شیمیایی را به‌وسیله جداسازی و شناسایی اجزای شیمیایی آن ترکیب مشخص می‌کند. داده‌های تولیدشده از طریق GC در مواردی مانند تحقیقات آتش‌سوزی، نظارت‌زیستی و همچنین تحقیقات پزشکی قانونی محیطی استفاده می‌شود.

این روش به یکی از مهمترین و پرکاربردترین تکنیک‌های تحلیلی در شیمی مدرن تبدیل شده است. بسیاری از روندهای پیشرفت فعلی GC‌ در دو دهه اول تاریخ این فناوری قابل مشاهده است، اما اختراع ستون‌های موبین سیلیس ذوب‌شده منجر‌به افزایش قابل توجه کاربرد GC با وضوح بالا در زمینه آنالیز آلی شده است. به‌علاوه توسعه طیف‌سنج‌های جرمی کم‌هزینه و رومیزی منجربه پیشرفت‌های بیشتر این فناوری شد.

با‌این‌حال پیشرفت و توسعه در زمینه GC جامع دو‌بعدی، تجزیه و تحلیل سریع، تشخیص توسط گسیل اتمی و طیف‌سنجی جرمی زمان پرواز به سرعت ادامه دارد.

اختراع GC عموماً به «مارتین» و «جیمز» دو دانشمند بریتانیایی در سال 1952 نسبت داده شده است. این دو دانشمند در زمینه کروماتوگرافی پارتیشن گاز مایع فعالیت کردند و پروژه تحقیقاتی آنها مورد توجه صنعت نفت قرار گرفت. این موضوع منجربه بهبود و پذیرش گسترده GC مدرن شد. درحالی‌که سهم جیمز و مارتین در زمینه اختراع کروماتوگرافی گازی غیرقابل انکار است، اما دانشمند دیگری وجود دارد که به‌دلیل استفاده پیشگامانه از کروماتوگرافی گازی شایسته تقدیر است.

به رسمیت شناختن «اریکاکرمر» برای اولین استفاده گزارش‌شده او از کروماتوگرافی گازی، به‌دلیل شرایط تاریخی تا حد زیادی نادیده گرفته شده است. دکتر کرمر به عنوان یک زن در دهه‌های 1940 و 1950 نبرد سختی داشت. اگرچه او دکترای شیمی از دانشگاه برلین داشت، اما تعصب نسبت به دانشمندان زن مانع از کسب مقام استادی او شد.

سرانجام در طول جنگ جهانی دوم، کرمر موفق به کسب موقعیتی در دانشگاه اینسبروک اتریش شد، زیرا اکثر مردان در ارتش ثبت‌نام کرده بودند. اولین تلاش اریکا کرمر در زمینه انتشار نظریه کروماتوگرافی گازی (جذب) در سال 1944 به‌دلیل نابودشدن نسخه خطی پذیرفته‌شده او در چاپخانه‌ها در طول یک حمله هوایی در وین ازبین‌رفت و بی‌نتیجه ماند.

همچنین جنگ منجربه تخریب آزمایشگاه او در دانشگاه شد، بنابراین او تحقیقات خود را با دانشجوی دکترا «فیتزپریور» در آزمایشگاه شیمی دبیرستان ادامه داد. پریور در سال 1947 موفق به انتشار پایان‌نامه دکترای خود در زمینه توصیف جذب GC و نشان‌دادن جداسازی مهم استیلن و اتیلن شد.

دکتر کرمر در سال 1951 موفق به انتشار یک سری مقالات در مورد کروماتوگرافی گازی شد. اگرچه تحقیقات منتشرشده توسط دکتر کرمر سیستمی را توصیف می‌کند که شبیه‌سازی‌های GC امروزی است، اما توسط مخاطبان آلمانی او مورد استقبال قرار نگرفت و به‌دلیل مانع زبانی و سیاسی در ایالات متحده یا بریتانیا در دسترس نبود. دستاوردهای پیشگام اریکا کرمر تنها پس از تمجیدهای گسترده جیمز و مارتین برای اختراع GC، شناخت شد.

اگرچه تا حدودی تعصب نسبت به زنان در علم امروز ادامه دارد، اما من به یاد موانع عظیمی می‌افتم که زنان دانشمند بر آنها غلبه کرده‌اند. سپاسگزارم که در زمانی که اطلاعات به‌راحتی در مقیاس جهانی به اشتراک گذاشته می‌شوند و همچنین زمانی که زنان در علم مورد توجه و تجلیل قرار می‌گیرند، در زمینه کسب علم و دانش تلاش می‌کنم.

فصل اول: دلایل استفاده از مشتقات شیمیایی در کروماتوگرافی گازی |1

1-1. فراریت ترکیبات نمونه /2

2-1. جذب کاذب/ 3

3-1. جداسازی ترکیبات نزدیک به هم /5

4-1. تشخیص انتخابی و حساس/ 6

5-1. شناسایی/ 8

فصل دوم: تکنیک های آماده سازی و مشتق سازی نمونه | 11

1-2. تکنیک‌های نمونه‌گیری /12

2-2. رفتار نمونه قبل از آنالیز/ 13

3-2. آماده‌سازی مشتقات /26

4-2. کروماتوگرافی گازی /29

فصل سوم: شناسایی و کمی سازی | 33

1-3. شناسایی /35

2-3. کمی‌سازی /53

فصل چهارم: متداول ترین مشتقات و روش های تهیه آن ها | 69

1-4. استرها/ 70

2-4. اترها /85

3-4. مشتقات آسیل /87

4-4. مشتقات سیلیل/ 92

5-4. اکسیم‌ها و هیدرازون‌ها/ 99

6-4. مشتقات حلقوی/ 102

فصل پنجم: مشتق سازی گونه های منحصر به فرد از ترکیبات | 111

1-5. الکل‌ها و فنل‌ها/ 113

2-5. آلدهیدها و کتون‌ها/ 123

3-5. آمین‌ها/ 131

4-5. ترکیبات گوگردی /148

5-5. کربوکسیلیک اسیدها/ 151

6-5. آمینو‌اسیدها /171

7-5. هورمون‌های تیروئید /202

8-5. استروئیدها/ 205

9-5. قندها و ترکیبات مرتبط/ 226

10-5. بازهای نوکلئیک اسیدها، نوکلئوزیدها و نوکلئوتیدها /239

11-5. حشره‌کش‌ها و سایر آفت‌کش‌ها /242

13-5. آنیون اسیدهای معدنی /256

15-5. متفرقه /270

پیوست 1 /299

پیوست 2/ 308