باز تولید منظر در بافت مرکزی شهر (نقش بهسازی و نوسازی بافت در باز تولید منظر شهری)
نویسنده:
دکتر ایرج قاسمی - دکتر هادی سلطانی‌فرد
مترجم:
---
سال نشر:
1400
صفحه:
216
نوبت چاپ:
1

رویکردهای فیزیکی و کالبدی در شهر و شهرسازی با تغییر دیدگاه‌ها و نظریه‌ها و مطرح شدن شهر انسانگرا، به چالش کشیده شد. در این چرخش فرهنگی، در نگرش به شهر و توسعه کالبدی، برنامه‌ریزی شهری به عنوان موضوع میان رشته‌ای بیش از پیش به علوم انسانی و اجتماعی نزدیک شد. شهر بدون انسان، مانند ظرف بدون محتوا، معنای خود را از دست می‌دهد و هدفی نخواهد داشت. این نگرش در تمام ابعاد شهر و کالبد آن نیز وارد شد. در نتیجه منظر شهری که زمانی موضوعی کاملاً عینی و کالبدی به‌نظر می‌آمد، امروز دارای جنبه‌های ذهنی و ادراکی قوی است. در این برداشت، انسان شهرنشین و عابر و ناظر شهر، در ابعاد مختلف به ارزیابی و برداشت خود از چهره بیرونی و نحوه انسجام و یکپارچگی و هدفمندی سیما و کالبد شهر می‌پردازد. بسته به نقطه دید عابر و ناظر شهر، برداشت و ادراکی از شهر و اجزای آن پدید می‌آید. از این رو، منظر شهری به عنوان موضوعی میان رشته‌ای در حیطه مطالعات معماری، طراحی، شهرسازی، جغرافیا، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و روانشناسی قرار گرفته و هر یک بنابر تخصص خود به بعدی از ابعاد منظر شهری در مقیاس مختلف پرداخته‌اند.

در مقیاس کلان، انسجام و یکپارچگی فرم و ریخت شهر از طریق استخوان‌بندی و عناصر پیوند دهنده قسمت‌های مختلف شهر، منظر شهر را در کلیت آن تعریف می‌کند. در این مقیاس، انفکاک بخشی از شهر به عنوان بافت مرکزی، بافت ناکارآمد، بافت مسئله‌دار و ... از کلیت شهر، منظر شهری را دچار اختلال خواهد کرد. مداخله در این بافت‌ها برای بهسازی و نوسازی و بازآفرینی زندگی به بافت، چنانچه با منظر شهری هماهنگ شود، می‌تواند به «بازتولید منظر شهری» شهری منجر شود و یکپارچگی و انسجام از دست رفته را احیا کند. بدیهی است برداشت و اداراک از منظر شهری جدید از طرف ساکنان شهر در این بازتولید اهمیت اساسی خواهد داشت.

با این نگاه، گروه پژوهشی برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای پژوهشگاه که موضوع بهسازی و نوسازی بافت مسئله‌دار شهری را با دید همه‌جانبه مورد توجه مطالعات و پژوهش خود قرار داده،‌است بررسی نحوه بازتولید منظر شهری را پس از اجرای طرح بهسازی و نوسازی و یا بازآفرینی بافت، به عنوان یکی از طرح‌های پژوهشی در دستور کار قرار داد؛ کتاب پیش‌رو نتیجه و خروجی این طرح پژوهشی است که برای استفاده دانش‌پژوهان این رشته تدوین شده‌است.

فهرست مطالب

 

سخن پژوهشگاه. 9

مقدمه. 11

فصل اول مسأله بازتولید منظرشهری و اهمیت آن

مقدمه. 17

منظر شهری و مساله بازتولید.. 17

چرائی خوانش منظر شهری... 22

مساله منظر شهری در مطالعات و تجارب عملی   25

فصل دوم مفاهیم و رویکردهای نظری

مقدمه. 35

مفاهیم بنیادی در مطالعات منظر شهری   35

بهسازی.. 35

نوسازی.. 36

فرسودگی و بافت فرسوده 37

فرم شهری.. 38

سیمای شهری.. 39

منظر شهری.. 39

منظر و مکانیسم ادراک... 44

مفهوم ساخت و سازمان فضایی.. 46

شالوده یا استخوان‌بندی شهر. 48

الف ـ مشخصات کالبدی.. 51

ب ـ مشخصات عملکردی و فعالیت‌ها 55

ج - مشخصات فضایی و بصری.. 57

ساختار فضایی.. 58

رویکردهای نظری در بازتولید منظر شهری   64

خاستگاه نظری مفهوم «بازتولید». 64

بازتولید و توسعه پایدار شهری.. 69

اصول توسعه پایدار شهری.. 75

ابعاد توسعه پایدار شهری.. 78

الف- پایداری زیست محیطی (محیط طبیعی و انسان ساخت) 78

ب- پایداری اقتصادی.. 79

ج- پایداری اجتماعی.. 79

د- پایداری نهادی(سیاسی) 80

ه- پایداری فرهنگی.. 80

و- پایداری مکانی 81

شاخص‌های توسعه پایدار شهری.. 81

الف- شاخص‌های بعد زیست محیطی.. 83

ب- شاخص‌های بعد اقتصادی 84

ج- شاخص‌های بعد اجتماعی.. 84

د- شاخص‌های بعد نهادی (سیاسی) 84

ه- شاخص‌های بعد فرهنگی 85

و- شاخص‌های بعد مکانی 85

بافت فرسوده، بازتولید و منظر شهری.. 86

فصل سوم چیدمان فضایی و بازتولید منظر

مقدمه. 91

نظریه چیدمان فضایی... 91

چیدمان و صورت‌بندی نظری... 94

منظر شهری، ادراک و پیکره‌بندی.. 99

مدلی برای مطالعه منظر. 103

چیدمان فضا و منظر پایدار در مقیاس شهر  109

فصل چهارم ـ ساخت شهر و بازتولید منظر: روش و شاخص‌ها

مقدمه. 115

منظر، ساخت شهر و چیدمان فضا 115

ارزیابی ساخت شهر و منظر. 118

روش چیدمان فضا در تحلیل فضایی منظر شهری.. 118

چیدمان فضا در تحلیل ساخت و پیکره‌بندی شهر  120

خطوط محوری.. 120

مولفه‌های نحوی.. 122

همبستگی میان متغیرهای پیکره‌بندی و منظر شهری.. 124

فصل پنجم ـ ارزیابی منظر شهری: نمونه عملی در شهر تهران

مقدمه. 131

ارزیابی منظر شهری از دیدگاه ساکنین   131

منظر ذهنی از نگاه ساکنین.. 132

جذابیت... 132

زیبایی.. 133

خوانایی.. 134

تناسبات بصری.. 135

تنوع بصری.. 135

اغتشاش بصری.. 136

نظم و هارمونی.. 136

حس مکان و خاطره انگیزی.. 137

کیفیت دسترسی.. 138

جمع‌بندی معیارهای ذهنی.. 138

معیارهای عینی منظر شهری... 140

شکل و فرم. 140

رنگ و بافت... 140

تراکم(ارتفاع) و محصوریت... 141

تضاد و تاکید. 142

دسترسی کالبدی.. 143

جمع‌بندی.. 144

تحلیل ساختار نحوی شهر تهران و منطقه 12  145

یافته‌های تحلیل ساختاری و پیکره‌بندی.. 146

تحلیل پیکره‌بندی شهر تهران.. 146

تحلیل فضایی متغیرهای منظر شهری در محدوده منطقه 12  149

تحلیل فضایی متغیرهای منظر عینی.. 149

تحلیل فضایی متغیرهای منظر ذهنی.. 151

تحلیل عاملی متغیرهای منظر شهری و مولفه‌های پیکره‌بندی.. 152

بررسی رابطه همبستگی میان مولفه‌های نحوی و متغیرهای عینی منظر. 154

بررسی رابطه همبستگی میان مولفه‌های نحوی و متغیرهای ذهنی منظر. 157

فصل ششم ـ تاثیرات بهسازی و نوسازی بر بازتولید منظر شهری

مقدمه. 161

منظرشهری و الگوی مداخله‌. 161

تاثیر مداخله‌های نوسازی ـ بهسازی بر ماهیت منظر (عینی ـ ذهنی)  166

تاثیر مداخله‌های نوسازی ـ بهسازی بر الگوهای ادراکی منظر  167

 

منابع و مآخذ.. 171

کتاب های در این موضوع

تماس با پشتیبان سایت

تمامی حقوق این سایت برای سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2024 Iranian Students Booking Agency. All rights reserved