کتاب حاضر به لحاظ چند ویژگی متمایز از سایر کتابهای موجود در روش پژوهش است:

1)      این کتاب، به تنوع موجود در رویکردها و روش­های پژوهشی به خوبی پرداخته و توانسته است عدم آشنایی برخی پژوهشگران را به دلیل گسترگی مباحث موجود در این باره پوشش داده و پاسخگوی نیازهای پژوهشی آنان باشد.

2)      این کتاب به لحاظ کاربردی بودن، بسیار منحصر به فرد است. چراکه پژوهشگران با خواندن مطالب آن، آمادگی و مهارت لازم جهت شروع کار پژوهشی خود را کسب خواهند کرد. لازم به ذکر است کتاب پیش رو در حالی که به ارائه دانش کافی در خصوص روش­شناسی می­پردازد، گامهای عملی پژوهش را نیز به روشنی مورد بررسی قرار می­دهد.

3)      نقطه قوت دیگر این کتاب، تمرکز بر موضوعات پژوهشی به ویژه در حوزه مدیریت و رهبری آموزشی است که تاکنون به طور جدی به آن پرداخته نشده است. به طور مثال در فصل گراندد تئوری مثال روشنی از یک رساله دکتری در رشته مدیریت و رهبری آموزشی از دانشگاه لستر، آورده شده است.

4)      یکی دیگر از ویژگی­های بارز این کتاب این است که همزیستی روش­های پژوهش کمی و کیفی را مورد توجه قرار داده است.

با توجه به موارد فوق، کتاب حاضر مجموعه نفیسی در میان کتب موجود در روش­شناسی پژوهش بوده و امید است مطالعه و به کارگیری دانش و مهارتهای پرداخته شده در آن، راهگشای تنگناهای موجود در علم روش­شناسی پژوهش در تمامی رشته های علمی به ویژه در علوم تربیتی باشد.

مقدمه ناشر 5

یادداشتی به قلم دکتر احمد رضوانفر 7

یادداشتی به قلم دکتر گلنار مهران 9

پیشگفتار نویسندگان 23

فصل اول / پژوهش در زمینه مدیریت و رهبری آموزشی 25

لزوم توجه به پژوهش در رهبری و مدیریت آموزشی 25

الف) مطالعات راهنمایی و هدایت؛ 26

ب) فعالیت‌های پژوهشی در جستجوی توسعه دانش؛ 26

چالش‌ها در پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی 27

طراحی پژوهش: تمرکز و اهداف 30

کاوش در مفهوم پژوهش 31

مدیریت فرایند پژوهش (پروژه) 32

منابع 32

فصل دوم / درک مفهوم روش‌شناسی 33

کاوش در مفاهیم 33

چیستی پژوهش 33

چیستی آموزش 36

چیستی پژوهش آموزشی 37

معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و روش‌شناسی 38

طرح پژوهش؛ چهارچوبها، استراتژی‌ها، روش‌ها و تکنولوژی‌ها 39

پارادایم 41

فلسفه اثبات گرایی 43

چه ارتباطی میان اثبات گرایان و پژوهش‌های کمی وجود دارد؟ 47

فلسفه تفسیرگرایی 49

چه ارتباطی میان تفسیرگرایی و پژوهش کیفی وجود دارد؟ 52

نکات کلیدی 55

منابع 58

فصل سوم / نقش فرهنگ در تفسیر و هدایت جریان پژوهش 61

اهمیت و ضرورت فرهنگ در پژوهش 61

روشن سازی مفهوم فرهنگ 62

نقش فرهنگ در فرایند پژوهش 64

فاکتورهای مورد نیاز در فرهنگ 65

بحث و نتیجه‌گیری 65

نکات کلیدی 66

منابع 67

فصل چهارم / برخورداری از تفکر انتقادی 69

دیدگاه‌های پست مدرنیسم/ پساساختارگرایی 70

پست مدرن 72

تئوری پسااستعمارگرایی 72

بحث و بررسی 73

نکات کلیدی 74

منابع 75

فصل پنجم / مروری بر ادبیات پژوهش 77

ضرورت جستجو در ادبیات پژوهشی 78

ارزیابی منابع مورد استفاده در ادبیات پژوهشی 80

مرور سیستماتیک و مدیریت اطلاعات 80

نکات مهم در زمینه جستجوی منابع علمی 81

الف)اصول مقدماتی در جستجوی منابع علمی 81

ب)جستجوی اینترنتی منابع علمی 82

ج)موتورهای قدرتمند جستجوی مقالات آکادمیک 82

مجلات ISI 82

موارد اصلی در اعتبار مقاله و استناد به آن 83

گامهای اساسی در جستجوی منابع انگلیسی 83

نکات کلیدی 83

منابع 84

فصل ششم / انتخاب موضوع پژوهش 85

انتخاب موضوع 85

بهره‌گیری از فضای گفتمان کانون‌های تفکر، در ایده پردازی 85

گام‌های انتخاب موضوع پژوهش 87

انتخاب نهایی موضوع پژوهش 88

آمادگی‌های لازم برای تهیه پیشنهاده پژوهش 89

تدوین پیشنهاده پژوهش 90

منابع 92

فصل هفتم / پژوهش پیمایشی 93

مفهوم پژوهش پیمایشی 93

انواع پیمایش 97

نقاط ضعف روش پیمایشی 98

منابع 99

فصل هشتم / مطالعه موردی 101

معنای تجویزی در مطالعه موردی 102

نمونه‌ای از یک مطالعه موردی آموزشی 103

• یک جستجوی تجربی 103

• در مرز مشخصی از زمان و مکان 103

• در جستجوی یک شگفتی 103

• در جستجوی جنبه‌های جالب توجه 103

• در بافت‌های طبیعی 103

• احترام گذاشتن به افراد 104

• آگاهی از قضاوت‌ها و تصمیمات متخصصین و سیاستگذاران 104

• کمک به نظریه پردازان حوزه مربوطه 104

• جمع آوری داده‌های کافی 104

• ارائه تفاسیر قابل قبول از نتایج و یافته‌ها 104

• آزمون قابلیت اطمینان این تفاسیر 105

• ارتباط هر پژوهش با ادبیات پژوهش 105

• ساختن یک استدلال ارزشمند و انتقال متقاعد کننده به خوانندگان و مخاطبان پژوهش 105

• فراهم کردن یک دنباله اثر جهت دستیابی به استدلال‌های جدید با به چالش کشیده شدن شواهد ارائه شده 106

پایان‌های مختلف برای مطالعه موردی پژوهش 106

مطالعات موردی داستان سرایانه و طراحی تصویر 106

مطالعه موردی ارزش‌گذارانه (مبتنی بر ارزشیابی) 107

مطالعه موردی در جستجوی تئوری و آزمون تئوری 107

مراحل انجام پژوهش مطالعه موردی 108

گام اول:‌شناسایی اهداف پژوهش 109

گام دوم: نوشتن سؤالات پژوهشی 109

گام سوم: تنظیم دستورالعمل اخلاقی 109

گام چهارم: جمع آوری و ذخیره سازی داده‌ها 110

گام پنجم: تولید و آزمون عبارات تحلیلی 110

گام ششم: تفسیر و یا تشریح عبارات تحلیلی 110

گام هفتم: تصمیم‌گیری درباره خروجی مطالعه و نوشتن گزارش آن 111

آزمون‌های صداقت 111

منابع 112

فصل نهم / اقدام پژوهی 113

تعریف اقدام پژوهی 113

چرخه اقدام پژوهشی 117

پایهریزی اصول اقدام پژوهی 117

منابع 121

فصل دهم / تحلیل محتوا 123

تعاریف تحلیل محتوا 124

1.تحلیل محتوا به عنوان یک روش علمی 126

2.تحلیل محتوا به عنوان واحد تحلیل، واحد جمع آوری اطلاعات، یا هر دو 126

3.تحلیل محتوا به عنوان تلخیص اطلاعات 126

4.تحلیل محتوا به عنوان تحلیل بین رشته ای 127

5.تحلیل محتوا به عنوان یک فعالیت چند وجهی 127

رویکرد‌های کمی و کیفی تحلیل محتوا 127

مراحل انجام تحلیل محتوا 129

نمودار فرایند تحلیل محتوا 130

منابع 132

فصل یازدهم / پدیدار‌شناسی 133

انواع پژوهش پدیدار‌شناسی 135

نکات مهم و گام های اجرایی به کارگیری روش پدیدار‌شناسی 138

1.انتخاب پدیدار‌شناسی برای اجرای پژوهش 139

2.تعیین تعصبات و نقطه نظرات پژوهشگر در باب موضوع پژوهش 139

3. اجرای مصاحبه‌های پژوهش کیفی جهت کسب توصیفاتی از تجربیات افراد موردنظر 139

4. تعیین پرسش‌های اکتشافی برای مصاحبه 139

5. شناسایی و توسعه نمونه اولیه نظری و هدفمند 139

6. اجرای مصاحبه‌ها با رعایت ملاحظات اخلاقی پژوهش 140

7. تجزیه و تحلیل داده‌ها 140

8. تلخیص یافته‌ها و ترسیم رابطه آن با سؤال پژوهش 140

9. مروری بر تجزیه وتحلیل داده‌ها و استخراج یافته‌ها 140

ساختار پژوهش پدیدار‌شناسی 141

گردآوری و تحلیل داده‌ها در پژوهش پدیدار‌شناسی 141

منابع 143

فصل دوازدهم / گراندد تئوری 145

مفهوم گراندد تئوری 145

فرایند گراندد تئوری 147

تولید نظریه در گراندد تئوری 149

تجزیه و تحلیل در گراندد تئوری 150

نمونه‌ای از یک گراندد تئوری 151

زنان ارشد دانشگاهی در هنگکنگ: یک رهیافت مبتنی بر داستان زندگی 151

مسأله پژوهش 151

اهداف پژوهش 152

سؤالات پژوهش 152

• 1-یادداشت برداری 153

• 2-کد گذاری 155

کد گذاری محوری 156

کد گذاری انتخابی 158

منابع 160

فصل سیزدهم / قوم نگاری 161

مراحل پژوهش قوم نگاری 164

انتخاب موضوع مورد مطالعه 164

بازبینی نوشته‌ها و مدارک مربوط به موضوع مورد مطالعه 165

پیوستن به گروه مورد مطالعه 165

جمع آوری داده‌ها و اطلاعات 166

منابع 167

فصل چهاردهم / پژوهش ترکیبی و آمیخته 169

روش پژوهش ترکیبی 169

روش پژوهش آمیخته 170

انواع طرح‌های پژوهش آمیخته 174

طرح‌های پژوهش آمیخته بهم تنیده 175

طرح‌های پژوهش آمیخته تشریحی 175

طرح‌های پژوهش آمیخته اکتشافی 176

منابع 179

فصل پانزدهم / جامعه و نمونه‌گیری 181

جامعه پژوهش 181

نمونه 182

اندازه حجم نمونه 183

فرمول کوکران 183

جدول مورگان 184

نمونه‌گیری 185

گامهای نمونه‌گیری 186

روش‌های نمونه‌گیری 187

الف) روشهای نمونه‌گیری تصادفی یا احتمالی 187

ب) روشهای نمونه‌گیری غیراحتمالی 191

ویژگیهای روش نمونه‌گیری گلوله برفی 194

مزایا روش نمونه‌گیری گلوله برفی 194

معایب روش نمونه‌گیری گلوله برفی 195

نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی 195

ویژگی‌های نمونه‌گیری در پژوهش کیفی 196

منابع 197

فصل شانزدهم / پرسشنامه 199

روش پرسشنامه ای 199

انواع پرسشنامه 200

پرسشنامه بسته (ساختار یافته، منظم) 200

پرسشنامه باز (ساختار نیافته) 200

پرسشنامه تصویری 201

ساخت ابزار پرسشنامه 201

تعیین محدوده و محتوای پرسش 202

جملهبندی سؤالات 203

چیدمان سؤالات 205

شکل پاسخ 206

نوع سؤالات 206

سؤالات دو گزینه‌ای (دو پاسخی) 206

سؤالات درجهبندی شده 206

سؤالات فیلتری یا سلسله مراتبی 207

بررسی مجدد و توجه به ترتیب کلمات 207

ترتیب  سؤالات و ظاهر پرسشنامه 207

حقوق پاسخ دهندگان 207

آزمایش پرسشنامه و پرسشنامه آزمایشی 208

پایایی و روایی پرسشنامه 209

توزیع پرسشنامه‌ها 209

تنظیم گزارش نهایی بر مبنای جستجوی زمینه‌ها، گروه‌ها و الگوها 210

چگونگی ساخت پرسشنامه و طراحی گویه‌های آن 212

مزایای پرسشنامه 214

معایب پرسشنامه 214

خصوصیات یک پرسشنامه خوب 214

منابع 215

فصل هفدهم / مصاحبه 217

ضرورت انجام مصاحبه 218

عوامل مصاحبه 219

پرسش گر 219

پاسخ گو 219

محیط مصاحبه 220

موضوع مصاحبه 220

متن سؤالات 220

پیش نیازهای مصاحبه 221

فرآیند مصاحبه 221

ملاحظات آغازین 221

پرسیدن سؤالات 222

دریافت پاسخ‌های دقیق و کافی 223

ضبط پاسخ‌ها 223

پایان مصاحبه 223

اصول مصاحبه 224

ویژگی‌های مصاحبه 225

مزایای مصاحبه 225

محدودیتهای مصاحبه 226

پایایی و روایی مصاحبه 227

روش‌های مصاحبه 228

انواع مصاحبه‌های پژوهشی بر مبنای میزان ساخت 229

1. باز، بی ساخت، آزاد، هدایت نشده، نامنظم، بدون پرسشنامه 229

2. نیمه باز، نیمه ساخت دار(نیمه ساختمند)، انعطاف پذیر 230

3. بسته، ساخت دار(ساختمند)، انعطاف ناپذیر 230

انواع مصاحبه بر مبنای کنترل و هدفمندی 230

1. پرسشنامه شفاهی 231

2. مصاحبهها 231

3. بحث و گفتگوها 231

4. گپ و گفتها 232

انواع مصاحبه بر مبنای شیوه اجرا 232

1. مصاحبه رو در رو 232

2. مصاحبه تلفنی 233

3. مصاحبه ایمیلی 234

4. مصاحبه نوشتاری 234

انواع مصاحبه‌های غیر پژوهشی 234

پاسخ به طبقهبندی‌های مختلف مصاحبه 235

مدیریت کردن مصاحبه بر مبنای پژوهش 235

الف) مدیریت آنچه که پرسیده می‌شود 235

ب) مدیریت مصاحبه شونده و مصاحبه گر 236

ج) مدیریت ثبت گزارشات 237

د) مدیریت رونوشت‌ها 237

نکات کلیدی 238

منابع 239

فصل هجدهم / مشاهده 241

تعریف مشاهده 241

تفاوت دیدن و مشاهده کردن 242

مشاهده به عنوان یک فرایند طبیعی 243

انواع مشاهده: 245

1. مشاهده مستقیم یا آشکار 246

2. مشاهده غیر مستقیم یا پنهان 246

انواع مشاهده برمبنای مشارکت 246

1. مشاهده مشارکتی 246

2. مشاهده نیمه مشارکتی 247

3. مشاهده غیرمشارکتی 247

4. ترکیب روش‌ها 248

نقشهای مشاهدهگر بر مبنای میزان مشارکت و نظارت 248

1. مشارکت کننده کامل 249

2. مشارکت کننده مشاهدهگر 249

3. مشاهدهگر مشارکتی 250

4. مشاهده گر کامل 250

تأثیرات مشاهده 250

سوگیری مشاهده 251

رعایت مسائل اخلاقی در مشاهده 251

توجه به بافت و زمینه‌ای کردن مشاهدات 252

شیوه‌های مختلف حمایت کننده مشاهدات 252

تجزیه و تحلیل و تفسیر داده‌های حاصل از مشاهده 253

ابزارهایی برای تجزیه و تحلیل داده‌ها 254

پایایی و روایی روش مشاهده 255

ویژگیهای روش مشاهده 257

مزایای روش مشاهده 257

معایب روش مشاهده 257

محدودیتهای روش مشاهده 258

توصیههایی برای یک مشاهده اثربخش 259

پایلوت کردن مشاهدات 260

نتیجه‌گیری 260

منابع 261

فصل نوزدهم / اعتباریابی در پژوهش؛ پایایی، روایی و مثلثبندی 263

پایایی 264

پایایی در نظرسنجی 264

روایی 268

انواع روایی 269

بحث و نتیجه‌گیری 271

نکات کلیدی 272

منابع 273

فصل بیستم / تجزیه و تحلیل داده‌های کمی و کیفی 275

تجزیه و تحلیل داده‌های کمی 275

تجزیه تحلیل آمار توصیفی 279

تجزیه تحلیل آمار استنباطی 279

تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی 281

تجزیه و تحلیل و تفسیر: مفاهیم 282

طبقه‌بندی کردن مستندات 287

تجزیه و تحلیل مدارک و مستندات 288

منابع 294

فصل بیست و یکم / نگارش آکادمیک 295

زبان و گفتار در نوشتار آکادمیک 297

طراحی مدلی برای گذار دانش آموزان از آموزش و پرورش به آموزش عالی و رشد هویت آنها به عنوان یک دانشجو 297

منابع 308

فصل بیست و دوم / چارچوب اخلاقی  در انجام پژوهش 309

فرهنگ پژوهشی؛ حق قائل شدن برای افراد مورد پژوهش 313

حضور شرکت کنندگان در پژوهش بدون اطلاع یا رضایت آن‌ها 313

تجاوز به حریم خصوصی افراد 314

منابع 325