دامپزشکی و بویژه طب اسب، جایگاه ممتازی در جهان دارد که نیاز است تا دانشجویان و همکاران شاغل در صنعت اسب بیش از پیش به آن توجه نمایند. مجموعه حاضر بر اساس پاسخ به این نیاز، جمع آوری و نگاشته شده است. این مجموعه بر اساس قالب طب داخلی دامهای بزرگ، که در بسیاری از موارد اساس تشخیص و درمان بیماریهای اسب را نه تنها در ایران، بلکه در تمامی کشورها تشکیل می دهد، استوار شده و شامل چهار فصل بیماریهای داخلی، بیماریهای باکتریایی و ویروسی، بیماریهای انگلی، و بیماریهای متفرقه دستگاه گوارش اسب می باشد. نگارنده تلاش نموده است که از گزارشات مستدل و مقالات مرتبط داخلی که از حدود 30 سال گذشته در زمینه بیماریهای دستگاه گوارش اسب موجود بود، بهره مند گردد. با توجه به محدودیت های حاضر جهت چاپ کتاب، متأسفانه از تصاویر بسیاری زیادی که در اختیار اینجانب و یا سایر همکاران بوده است

فصل اوّل: بیماری‌های داخلی دستگاه گوارش در اسب 19

تظاهرات اختلال کار دستگاه گوارش در تک‌سُم‌ها 19

اختلالات مرتبط با دریافت مادّۀ غذایی، جوش و بلع 19

دلایل دیسفاژی و اختلال در بلع 21

ریزش بزاق و ترشّح بیش از اندازۀ آن 21

استفراغ و برگشت موادّ غذایی 22

اسهال 24

سندرم‎های سوءجذب 25

یبوست 26

دفع مدفوع با حجم کم 26

ایلئوس (بدون حرکت و حرکتی) 27

خونریزی دستگاه گوارش 28

درد حفرۀ شکمی 29

تنسموس 30

شوک و دهیدراتاسیون 30

اتّساع حفرۀ شکمی 31

بیماری‌های حفرۀ دهان و اعضای وابسته 32

التهاب حفرۀ دهانی 32

استوماتیت بولوس 33

بیماری‌های دندان‌ 36

بیماری‌های غدد بزاقی بناگوشی 38

بیماری‎های حلق و مری 39

التهاب حلق 39

انسداد حلق 42

فلجی حلق 44

التهاب مری یا ازوفاژیت 46

پارگی مری 47

انسداد مری 50

انسدادهای داخل مجرایی مری 50

انسدادهای خارج مجرایی مری 51

فلجی مری 51

مگاازوفاگوس 51

تنگی مری 52

انسداد مزمن مری 55

خارج کردن جسم خارجی با آندوسکوپی 58

شستشو یا لاواژ مری در اسب 58

جرّاحی برای تغذیه ازطریق مری گردنی 60

بیماری‎های معده و روده‌ها 61

التهاب معده 61

آنتریت‎ها (شامل سوءجذب‎ها، آنتروپاتی‎ها و اسهال) 65

روند ایجاد اسهال 67

اسهال‌های اسموتیکی 67

اسهال‌های اگزوداتیو 68

اسهال‎های ترشّحی 68

اسهال ناشی از حرکات غیرطبیعی روده‎ها 69

آنتریت‎های مزمن 75

آزمایش‎های هضمی/ جذبی 77

درمان آنتریت 79

داروهای ضدّاسهال 83

اسهال تغذیه‌ای 85

تغذیۀ بیش‎ازاندازه با شیر 86

لیپوم‎های پایه‌دار 88

بیماری‎های صفاق 88

التهاب صفاق 88

توکسمی و سپتی‎سمی 90

شوک و خونریزی 91

درد حفرۀ شکمی 91

ایلئوس پارالیتیک 92

تجمّع مایع اگزودایی 92

چسبندگی 92

پریتونیت‌های حاد و تحت حاد 93

پریتونیت‎های فوق حادّ منتشر 95

پریتونیت مزمن 96

بزل حفرۀ شکمی و گرفتن مایع صفاقی 97

پریتونیت‏های سپتیک در اسب‏ها 98

بیماری‌های حفرۀ شکمی اسب شامل کولیک و اسهال 102

کولیک‎های انسدادی، غیراختناقی 103

کولیک‌های انسدادیِ اختناقی 103

انفارکتوس‌های غیراختناقی 104

کولیک با منشأ التهابی 105

نگاه اجمالی به بیماری‌زایی کولیک‌های مرسوم 119

انسدادهای ساده 119

انسداد روده‎های کوچک 119

انسداد در روده‎های بزرگ 119

ضایعات انسدادی به همراه اختلال در خونرسانی (اختناق) 120

انفارکتوس 120

آناتومی طبیعی روده‎ها 126

یافته‎های غیرطبیعی 129

لوله‎گذاری از منخرین به معده 133

روش‌های تشخیصی کمکی 137

بزل حفرۀ شکمی 143

موارد ارجاع دام به مراکز درمانی 147

درمان دارویی 151

داروهای ضدّالتهاب غیراستروئیدی 154

آلفا دو آگونیست‎ها 155

شبه‎مخدّرها 155

روان‎سازهای روده‎ای و نرم‎کننده‎های مدفوع 157

مدیریت کولیک در سطح مزرعه 160

کولیک در مادیانهای آبستن و پس از زایمان 161

کولیک در کرّه اسب‎ها 166

اتّساع معده در اسب 176

انباشتگی معده در اسب‎ها 185

زخم‎معده (معدهای- دئودنومی) در کرّهها 186

زخم‎معده در اسب‎های بالغ 196

انسداد روده‎ها در اسب 214

انسداد رودههای کوچک در اسب 215

انسداد به همراه انفارکتوس 215

انسدادهای بدون انفارکتوس 215

انسدادهای عملکردی 216

ورود روده‎ها یا فتق آنها به سوراخ اپی‎پلوئیک 217

فتق مغابنی 218

تلسکوپی شدن رودهها 218

اجسام خارجی 219

انباشتگی 219

گیر کردن روده‎ها در چادر روده‎بند 220

انسداد در بخش خلفی حفرۀ شکم 226

التهاب دئودنوم و بخش بالایی ژژنوم (آنتریت قدامی، آنتریت فوقانی) 228

بیماری‎های سکوم (رودۀ کور) 235

انباشتگی سکوم 236

پارگی و سوراخ شدن سکوم 237

تلسکوپی شدن سکوم داخل سکوم و سکوم داخل کولون 238

پیچخوردگی سکوم 238

اتّساع سکوم و انباشتگی آن 239

جابه‏جایی و پیچ‎خوردگی در کولون‎های بزرگ (صعودی) 243

جابه‌جایی کولون چپ پشتی (گیر کردن کولون در لیگامان کلیوی- طحالی) 246

جابه‏جایی کولون راست پشتی 247

ولوولوس 247

جابه‌جایی کولون راست پشتی و ولوولوس 250

انباشتگی در کولون‎های بزرگ (صعودی) اسب 250

سنگ‎های روده‎ای و سنگ‎های مدفوعی 256

کولیک شنی 261

التهاب کولون راست پشتی 264

انسداد کولون کوچک 266

یافتههای بالینی در ضایعات اختناقی کولون کوچک 269

کولیک‎های اسپاسمودیک 270

تیمپانی رودهها در اسب 272

التهاب ناشی از کرم در شریان‎های مزانتریک (آنوریسم کرمی و کولیکهای ترومبوآمبولیک) 273

آبسههای پشت صفاقی (آبسههای داخل حفرۀ شکمی، پریتونیت‎های مزمن و التهاب بورس چادرینه) 276

پارگی راست‎روده 278

اسهال حاد در کرّه‎های شیرخوار 286

اسهال حاد در اسب‎های بالغ (کرّه‎های غیرشیرخوار) 299

پیشگیری و درمان آندوتوکسمی/ توکسمی و پاسخهای التهابی عمومی بدن 311

اسهالهای مزمن غیرقابل تفریق در اسبها 313

بیماریهای التهابی مزمن و ناشناختۀ رودهها در اسب 320

آنتریت‎های گرانولوماتوزی اسب‎ها 321

آنتروکولیتهای لنفوسیتیک- پلاسموسیتیک 323

آنتریت‎های کانونی ائوزینوفیلی ناشناخته 324

بیماری علفی اسب (دیس اتونومیای اسبها، بیماری علفی و مال‎سیکو) 325

افزایش میزان آمونیوم روده‎ها 336

فصل دوم: بیماری‎های باکتریایی و ویروسی  دستگاه گوارش در اسب‌ها 339

سالمونلوزیس 339

التهاب رودۀ (آنتریت) ناشی از سالمونلا 351

سالمونلوزیس اسبی 353

آنتروکولیتهای همراه با کلستریدیوم دیفیسیله 361

آنتروپاتیهای ازدیادی در اسب 367

نئوریکتزیوزیس اسبی (ارلیشیوز مونوسیتی اسبی، کولیت ارلیشایی اسب و تب پوتوماک اسبی) 373

عفونت کوروناویروسی اسب‎ها 381

اسهال ویروسی کرّه‎ها 382

روتاویروس اسبی در کرّه‎ها 383

فصل سوم: بیماری‎های انگلی دستگاه گوارش در اسب‎ها 389

کریپتوسپوریدوزیس 389

آسکاریازیس در اسب‏ها 392

استرونژیلوزیس یا سیاتوستومینوزیس در اسب‎ها 395

اکسیوریس اکوئی (کرم سوزنی) 401

استرونژیلوئیدس (کرم نخی) 402

آلودگی با گونه‎های گاستروفیلوس (بات‎فلای) 403

آلودگی با لارو کرمهای نواری 407

آلودگی با کرم‎های نواری بالغ 407

فصل چهارم: بیماری‎های متفرّقۀ دستگاه گوارش در اسبها 413

مسمومیّت با فسفر 413

مسمومیّت با آرسنیک 415

کولیک ناشی از گیاهان غیرقابل هضم 422

مسمومیت با کانتاریدین و سوسک یونجه، کانتاریدیازیس 423

سرطانهای دستگاه گوارش در اسب 426

اختلالات مادرزادی دستگاه گوارش 428

بیماریهای ارثی دستگاه گوارش 430

سندرم سفید کشنده در کرّه اسبها و برّه‌‎‌ها (نبود گانگلیون رودهای) 430

منابع 431