آموزش عالی یکی از پرارزش‌ترین منابع برای پیشرفت و توسعه جوامع و اثربخش­ترین ساز و کارهای هر کشوری در قرن حاضر به حساب می آید. نظام آموزش عالی به منظور دست­یابی به این مهم باید سیاست و خط­مش مناسبی را در زمینه های آموزشی و پژوهشی در عرصه دانشگاه و دیگر مؤسسات آموزش عالی اتخاذ و عملیاتی نماید. اتخاذ چنین سیاست­هایی مستلزم آن است که یک نظام آموزش عالی ضمن برخورداری از شیوه­ها و الگوهای مناسب خط­مش­گذاری در سطوح عالی تصمیم­گیری، هم به استانداردهای علمی و هم اوضاع سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه توجه و امعان نظر نماید.

اکثر کشورهای دنیا با مسائل و مشکلات اشتغال درگیرند ولی تعدد عوامل مشکل آفرین و ناشناخته بودن برخی از آنها در کشورهای جهان سوم موجب پیچیده­تر شدن موضوع شده است. امروزه مدیریت کلان کشور به دنبال استفاده از روش­های علمی برای شناخت و کنترل عوامل مشکل آفرین در زمینه اشتغال و تبدیل چالش­ها به فرصت­ها برای شتاب دادن به حرکت توسعه می­باشد. لذا، در این خصوص نیروی انسانی مناسب در اقتصاد دانش محور به فردی اطلاق می­شود که بر اساس نیازهای بازار، آموزش دیده باشد. برنامه درسی مشتمل بر تدابیری است که امکان سامان بخشی اقدامات، جریان یاددهی - یادگیری را فراهم می­کند و با سه پرسش عمده همراه است: چرا باید به آموزش اقدام کرد (هدف)؟، چگونه باید اقدام به آموزش کرد (روش)؟، و چگونه می­توان از توفیق فعالیت­های آموزشی اطلاع حاصل کرد (ارزشیابی)؟. بنابراین برنامه ریزی درسی فعالیتی است که ضمن تعیین اهداف، چگونگی تعیین اهداف، چگونگی تحقق بخشیدن به آنها و راه­های سنجش میزان تحقق آن­ها را در جریان یاددهی و یادگیری تعیین می­کند. با توجه به اینکه نقش آموزش عالی در راهبرد توسعه مبتنی بر دانش، کلیدی و محوری است لذا تربیت نیروی انسانی متخصص اگر متناسب با نیازهای اقتصادی و اجتماعی باشد زمینه ساز رشد و توسعه خواهد شد. همه اقدامات، طرح­ها و ایده­هایی که در ۱۵۰ سال گذشته تا کنون برای گسترش آموزش­های علمی کاربردی یا فنی حرفه­ای ارائه شده برای نزدیک کردن علم و عمل بوده است. چرا که هدف نظام آموزشی در کشوری در حال توسعه، صرفاً تربیت انسانی فرهیخته نیست بلکه نظام آموزشی بایستی جوابگوی نیازمندی­های توسعه­ای جامعه باشد. نظام نوین آموزشی در کشور ما به همین منظور ایجاد گردیده است اما همواره در خصوص ارتباط بهینه و پویای علم و عمل و آموزش و اشتغال در کشور  ما و در هر جای دیگر سؤالاتی وجود خواهد داشت. هزینه­های بالای گسترش نظام­های آموزشی و تربیت نیروی انسانی با توجه به محدودیت منابع مالی و شرایط بحران اقتصادی از یک سو و پیامدهای ناهماهنگی آموزش و اشتغال که در شکل­های مختلفی مانند بیکاری نیروهای متخصص و یا تقاضا برای نیروهای متخصص در رشته­ها و مقاطع تحصیلی دیگر و یا کاهش بهره­وری نیروی کار رخ می نماید. از اين روست كه، نظام آموزشی تلاش در پاسخگویی و رفع این مشکلات در تعامل با دیگر نظام­های جامعه دارد؛ اجرای برنامه های علمی کاربردی از سال ۱۳۷۵ تاکنون و بازخورهای حاصل از آن نشان داد که نیازهای آموزشی طیف مختلف فراگیران، چنین می طلبد که برنامه های علمی کاربردی با الگوها و روش های انعطاف پذیرتری مورد اجرا گذاشته شود. 

 پیش گفتار/۱۵

بخش اول: آموزش‌های علمی‌کاربردی در ایران/۱۷

فصل اول: معرفي دانشگاه جامع علمی‌کاربردی/۱۹

۱- مقدمه/۲۱

۲- فلسفه وجودی دانشگاه جامع علمی کاربردی/۲۲

۳- ضرورت‌های دانشگاه جامع علمی کاربردی/۲۳

۴- ویژگی‌های دانشگاه جامع علمی کاربردی/۲۴

۵- ویژگی‌های تمایز آموزش‌های علمی‌کاربردی از آموزش‌های  اکادمیک/۲۶

نتيجه‌گیری فصل :/۲۶

سؤالات پایانی فصل اول/۲۶

فصل دوم: آموزش‌های‌علمی کاربردی/۲۹

۱-  مقدمه/۳۱

۲- تاریخچه آموزش‌های ‌علمی کاربردی/۳۳

۳- مهم‌ترین ویژگی‌های آموزش  علمی‌کاربردی/۳۵

۴-  تجارب ملی در زمینه آموزش‌های ‌علمی کاربردی/۳۶

۵- تجارب جهانی در زمینه آموزش‌های ‌علمی کاربردی/۳۷

۶- توجیه پذیری آموزش‌های علمی‌کاربردی موجود با توجه به ضرورت اشتغال‌زایی/۳۸

۷- تحلیل و ارزیابی وضعیت آموزش‌های علمی‌کاربردی در ایران/۴۰

۸- نقش آموزش‌های علمی‌کاربردی در ساختار صنعتی کشور/۴۵

نتیجه‌گیری فصل/۴۶

سؤالات پایانی فصل دوم/۴۷

فصل سوم: چارچوب اصلی آموزش‌های ‌علمی کاربردی/۴۸

۱- دوره‌های آموزشی/۵۰

نتیجه‌گیری فصل/۵۳

سؤالات پایانی فصل سوم/۵۳

فصل چهارم: نظام برنامه‌ریزی درسی آموزش‌های ‌علمی کاربردی/۵۴

۱- مقدمه/۵۶

۲- اصول برنامه‌ریزی و طراحی برنامه درسی در آموزش علمی‌کاربردی/۵۶

۳- مسائل برنامه‌ریزی درسی آموزش‌های علمی‌کاربردی (تربیت تکنسین و تکنولوژیست)/۵۷

۴- الگوی برنامه‌ریزی درسی نظام آموزش علمی کاربردی/۵۸

نتیجه‌گیری فصل/۶۳

سؤالات پایانی فصل چهارم/۶۳

فصل پنجم: آموزش پودمانی/۶۴

۱- آموزش پودمانی چیست ؟/۶۶

نتیجه‌گیری فصل/۸۰

سؤالات پایانی فصل پنجم/۸۱

بخش دوم: آموزش‌های علمی کاربردی در جهان/۸۲

فصل ششم: نظام آموزش‌های علمی‌کاربردی در اتریش/۸۴

۱- مقدمه/۸۶

۲-  آموزش تکنولوژی و انواع سطوح آموزشی/۸۶

۳-  پذیرش تحصیلی/۹۶

۴-  دانشجویان خارجی/۹۶

۵- مدارک مورد نیاز/۹۶

۶-  ارزیابی تحصیلی/۹۷

۷-  ارزشیابی مدارک تحصیلی/۹۸

نتیجه‌گیری فصل :/۹۹

سؤالات پایانی فصل ششم/۱۰۰

فصل هفتم: نظام آموزش‌های علمی‌کاربردی در نیوزلند/۱۰۲

۱- مقدمه/۱۰۴

۲- آموزش‌های  فنی و تکنولوژی/۱۰۴

۳-  استراتژی‌های آموزشی تکنولوژی/۱۰۵

۴- آموزش تکنولوژی و انواع سطوح آن/۱۰۵

۵- پذیرش تحصیلی/۱۰۸

۶- ارزیابی تحصیلی/۱۰۹

نتیجه‌گیری فصل:/۱۰۹

سؤالات پایانی فصل هفتم/۱۱۰

فصل هشتم: نظام آموزش‌های علمی‌کاربردی در ایرلند/۱۱۲

۱- آموزش تکنولوژی و سطوح آن/۱۱۴

۲- دوره‌های تحصیلی عالی فنی حرفه‌ای/۱۱۵

۳- طرح‌های آموزش تکنولوژی/۱۱۵

۴- پذیرش تحصیلی/۱۱۹

۵- شرایط پذیرش/۱۱۹

۶-  نحوه پذیرش دانشجویان خارجی/۱۱۹

۷- ارزیابی تحصیلی/۱۲۰

۸- تأیید مطالعات و مدارک علمی/۱۲۰

نتیجه‌گیری فصل :/۱۲۰

سؤالات پایانی فصل هشتم/۱۲۱

فصل نهم: نظام آموزش‌های علمی‌کاربردی در سوئیس/۱۲۲

۱- مقدمه/۱۲۴

۲- آموزش تکنولوژی و انواع سطوح تحصیلی/۱۲۴

۳- دانشگاه‌های سوئیس/۱۲۸

۴- پذیرش تحصیلی/۱۲۸

۵- پذیرش دانشجویان خارجی/۱۲۹

۶- شرایط پذیرش/۱۲۹

۷- ارزیابی تحصیلی/۱۲۹

۸- خدمات رفاهی اجتماعی/۱۳۰

۹- آموزش عالی غیردانشگاهی/۱۳۰

۱۰- معضلات آموزشی/۱۳۰

۱۱- کادر آموزشی/۱۳۰

نتیجه‌گیری فصل :/۱۳۱

سؤالات پایانی فصل نهم/۱۳۱

فصل دهم: نظام آموزش‌های علمی‌کاربردی در انگلستان/۱۳۲

۱- مقدمه/۱۳۴

۲- آموزش‌های  تکنولوژی و انواع سطوح آن/۱۳۴

۳-  اهداف آموزشی/۱۳۶

۴- آموزش وابسته به وزارت کار/۱۳۶

۵- طرح‌های آموزشی/۱۳۸

۶- پذیرش تحصیلی/۱۴۰

۷-  ارزشیابی تحصیلی/۱۴۰

۸- آموزش اساتید/۱۴۲

نتیجه‌گیری فصل :/۱۴۳

سؤالات پایانی فصل دهم/۱۴۴

بخش سوم: آموزش‌های فنی و حرفه ای/۱۴۶

فصل یازدهم: آموزش‌های  فنی و حرفه‌ای/۱۴۸

۱- مقدمه/۱۵۰

۲- واژه شناسی آموزش فنی و حرفه‌ای/۱۵۱

۳- تعاریف و اصطلاحات “بخش آموزش” سازمان آموزش فنی ـ حرفه‌ای/۱۵۲

۴- آموزش فنی و حرفهای و مفهوم آن/۱۵۳

۵- اهمیت آموزش فنی و حرفه‌ای/۱۵۴

۶-  ضرورت توسعه آموزش‌های  فنی و حرفهای/۱۵۶

۷- نقش و اهمیت آموزش‌های  فنی و حرفهای در توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی/۱۵۸

۸- سیاستهای سازمان آموزش فنی حرفه‌ای در جهت همگامی با توسعه سیاسی -اقتصادی- فرهنگی/۱۵۸

۹- فعالیت‌های آموزش‌های  فنی و حرفه‌ای/۱۶۰

۱۰- سند راهبردی مهارت و فناوری سازمان آموزش فنی و حرفهای/۱۶۴

۱۱- اهداف سند چشم انداز ۱۴۰۴/۱۶۶

نتیجه‌گیری فصل:/۱۶۷

سؤالات پایانی فصل یازدهم/۱۶۸

فصل دوازدهم: انواع نظام‌های آموزش فنی و حرفه‌ای/۱۷۰

۱- مقدمه/۱۷۲

۲- نظام ها و شیوه های اجرایی آموزش فنی حرفه‌ای/۱۷۲

۳- تفاوت شيوههاي مختلف آموزش و حرفه آموزي/۱۷۴

نتیجه‌گیری فصل:/۱۷۵

سؤالات پایانی فصل/۱۷۵

فصل سیزدهم: سیر تکوینی آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران/۱۷۶

۱- مقدمه/۱۷۸

۲-  تاریخچهی آموزش‌های  فنی و حرفهای/۱۷۸

۳- سیر تکوینی ‌آموزش و پرورش فني و حرفه‌اي در ایران/۱۸۰

۴- چگونگي تاثير تحولات صنعتي و تجاري اروپا در ايران/۱۸۳

۵- آموزش فني و حرفه‌اي در ايران از تأسيس دارالفنون تا انقلاب مشروطيت/۱۸۳

۶- آموزش فني و حرفه‌اي از انقلاب مشروطيت تا پايان حكومت قاجاريان/۱۸۴

۷- آموزش فني و حرفه‌اي از آغاز حكومت رضاخان تا جنگ جهاني دوم/۱۸۴

۸- سيرتوسعه آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي از جنگ جهاني دوم تا پيروزي انقلاب اسلامي (۱۳۵۷-۱۳۲۰)/۱۸۵

۹- آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي پس از پيروزي انقلاب/۱۸۶

۱۰-  وضعیت و جايگاه كنوني تربيت حرفه‌اي در نظام آموزشي ایران/۱۸۷

۱۱- ساختار نظام رسمی آموزشی فنی و حرفه‌ای فعلی ایران/۱۸۸

۱۲- ارتباط آموزش با محيط كار/۱۹۱

نتیجه‌گیری فصل:/۱۹۴

سؤالات پایانی فصل سیزدهم/۱۹۵

فصل چهاردهم: الگوهای تدریس و یادگیری در آموزش فنی و حرفه‌ای/۱۹۶

۱- مقدمه/۱۹۸

۲- الگوهای تدریس و یادگیری/۱۹۸

۳- الگوهاي‌ آموزشی در نظام آموزش فنی و حرفه‌ای/۲۰۲

نتیجه‌گیری فصل:/۲۰۸

سؤالات پایانی فصل چهاردهم/۲۰۹

فصل پانزدهم: برنامه‌ریزی آموزشی آموزش فنی و حرفه‌ای/۲۱۰

۱- مقدمه/۲۱۲

۲- مفاهیم و اصطلاحات برنامه‌ریزی/۲۱۲

۳- انواع آموزش/۲۱۴

۴- برنامه‌ریزی آموزشی/۲۱۶

۵- برنامه‌ریزی آموزشی فنی و حرفه‌ای/۲۲۲

نتیجه‌گیری فصل:/۲۳۵

سؤالات پایانی فصل پانزدهم/۲۳۶

بخش چهارم: بررسی تطبیقی نظام آموزش فنی و حرفه‌ای در ایران و دیگر کشورهای‌جهان/۲۳۸

فصل شانزدهم: نظام آموزش‌های  فنی و حرفه‌ای در ایران/۲۴۰

۱- مباحث كشوري/۲۴۲

۲- تاريخچه سازمان آموزش فني و حرفه‌اي كشور/۲۴۵

۳- چالش‌هاي سيستم فعلي آموزش فني و حرفه‌اي/۲۴۷

۴- نظام آموزشي ايران/۲۴۸

۵- سياست‌ها و برنامه‌ها در زمينه آموزش مهارتي/۲۵۲

۶- عوامل مؤثر در انتخاب شاخه فنی و حرفه‌اي توسط دانش‌آموزان در ایران/۲۵۳

۷- موانع گسترش توسعه شاخه فنی و حرفه‌اي و مهارتی رسمی/۲۵۴

۸- شرايط مربيان آموزش فني و حرفه‌اي/۲۵۵

۹- انگيزه‌هاي ورود به سيستم آموزش مهارتی/۲۵۶

۱۰- نحوه پذيرش در سيستم آموزش حرفه‌اي/۲۵۶

۱۱- نحوه سنجش و ارزيابي مهارت/۲۵۶

۱۲- طبقه بندي هدف‌هاي آموزشي/۲۵۷

۱۳- ارزشیابی/۲۵۹

نتیجه‌گیری فصل:/۲۶۲

سؤالات پایانی فصل/۲۶۳

فصل هفدهم: آموزش‌های  فنی و حرفه‌ای در آلمان/۲۶۴

۱- مباحث كشوري/۲۶۶

۲- نظام آموزش مهارتی/۲۷۲

۳- نظام آموزشي/۲۷۵

۴- سياست‌هاي راهبردي, برنامه ها, اهداف در زمينه آموزش/۲۷۶

۵- چالش‌ها و استراتژي‌ها/۲۷۸

۶- نحوه تعيين مهارت مربيان و معلمين آموزش‌هاي حرفه‌اي/۲۷۸

۷- شرايط معلمين شاغل در مدارس حرفه‌اي/۲۷۹

۸- انگيزه‌هاي ورود به سيستم آموزش مهارتي/۲۷۹

۹- نحوه پذيرش در سيستم آموزش حرفه‌اي/۲۸۰

۱۰- نحوه سنجش و ارزيابي مهارت/۲۸۰

۱۱- تركيب اعضاء و نحوه انتخاب/۲۸۲

۱۲- روش‌هاي اجراي دوره‌هاي آموزشي مهارتي/۲۸۲

نتیجه‌گیری فصل :/۲۸۴

سؤالات پایانی فصل/۲۸۵

فصل هجدهم: آموزش‌های  فنی و حرفه‌ای در دیگر کشورها۲۸۶

۱- مقدمه/۲۸۸

۲- نظام آموزش‌هاي فنی و حرفه‌اي و مهارتی در هندوستان/۲۸۸

۳- نظام آموزش‌هاي فنی و حرفه‌اي و مهارتی در چین/۲۸۹

۴- نظام آموزش‌هاي فنی و حرفه‌اي و مهارتی در کره/۲۹۱

۵- نظام آموزشی متوسطه و فنی و مهارتی در لهستان/۲۹۲

۶ - نظام آموزش کاردانش و فنی در سوئیس/۲۹۳

نتیجه‌گیری فصل:/۲۹۴

سؤالات پایانی فصل :/۲۹۴

منابع/۲۹۶