در سال های پایانی قرن نخست هجری گروهی از اشعریان یمنی تبار ساکن در کوفه شبانه سکونتگاه خویش را ترک کرده و با سرعت و از راه های فرعی به سمت کوهستان های غرب ایران راندند، و آنگاه ه از حدود مرزبانی ولایت عراق دور گشته و در میان دره های کوهستان های سر به فلک کشیده غرب ایران خود را در امان بافتند، درباره مقصد خود به شور و اندیشه نشستند. لیکن ظاهراً تقدیر که حوادث و وقایع آن در کتاب تاریخ قم به تفصیل آمده است. آنها را در دشت قم پایبند نمود.

استقرار این گروه و پیوستن گروه های دیگر از کوفیان اشعری و مِزحَجِی مهاجر به قم، سرآغاز تاریخ قم گردید. ویژگی های این شهر از دیر باز مورد توجه مورخین و جغرافیدانان قرار داشته است.

آنچه در این کتاب گردآوری شده، مجموعه ای است از دیدنی ها و شنیدنی های مورخین و جغرافی دانان و جهانگردان درباره ی قم در دوران کهن و معاصر که از دو دهه قبل گردآوری شده است. 

سخن نخست/ ۵

پیشگفتار/ ۹

تاریخ قم/ ۱۴

شاهنامه/ ۳۰

تاریخ بیهقی/ ۳۲

تاریخ الوزراء/ ۳۹

جهان نامه ۴۵

تاریخ گزیده/ ۵۰

جهانگشای خاقان/ ۶۶

هفت اقلیم/ ۷۰

تاریخ بیداری ایرانیان/ ۹۴

منتهی الامال/ ۱۴۳

اختران تابناک یا کشف الکواکب/ ۱۵۸

گنجینه دانشمندان/ ۱۷۱

رجال قم/ ۲۲۲

لغت نامه/ ۲۲۸

دائره المعارف افغانستان/ ۲۴۱

نشریه وحید/ ۲۶۹

مدارس قم در دوره صفویه/ ۳۱۶

فرهنگ جغرافیای ایران استان مرکزی/ ۳۳۷

از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان/ ۳۴۸

تیموری/ ۳۵۳

قم در سفرنامه های جهانگردان/ ۳۶۰

فارسی قمی/ ۴۵۱