سوگیری‌های فهم در تربیت و راه‌های غلبه بر آن (پیامدهای فلسفه‌ی ویتگنشتاین)
نویسنده:
کمال نصرتی هشی، بهشته صفرپور
مترجم:
سال نشر:
0
صفحه:
260
نوبت چاپ:
1

 در تحقیقاتی که به دنبال بررسی مسائل انسانی و اجتماعی است، غلبه بر پیش‌فرض‌هاو سوگیری ­ها از اهمیت بالایی برخوردار است.چون پژوهشگران در تحقیقات علوم رفتاری و اجتماعی، در مقایسه با تحقیقات کمی، بیشتر در معرض پیش‌فرض‌ها و سوگیری­ها قرار می­گیرند. فردی که به‌عنوان محقق به دنبال بررسی مسائل اجتماعی و رفتاری است، بایستی ابتدا و قبل از شروع به تحقیق و پژوهش، به گرایش ­ها و پیش‌فرض‌های موجود در ذهن خویش غلبه نماید. حال باید پرسید منظور از سوگیری و پیش‌فرض‌ها چیست؟ نزدیک­ترین واژه­ ها به لغت (bias) در زبان فارسی-عربی «مایل بودن» و «تمایل داشتن» است و در ادبیات علمی و تحقیقی واژه‌ی «سوگیری» برای این تعریف انتخاب شده است. به‌عنوان یک تعریف ساده می­توان گفت سوگیری به معنی خنثی نبودن نسبت به یک پدیده یا رویداد یا باور یا ارزش و ... است. به زبانی دیگر سوگیری (تورش یا تعصب) تمایل به طرفداری از یک نظریه یا قضیه بدون بررسی درستی یا نادرستی آن است (. یا در منابع دیگر، در ارتباط با سوگیری و پیش‌فرض‌ها اذعان شده است؛ «آن به ‌معنی یک‌جانبه‌گرایی و فاقد دیدگاه بی‌طرفانه و یا نداشتن یک ذهن باز تلقی می‌شود. سوگیری، تمایل به جانب‌داری از یک نظریه یا قضیه بدون بررسیِ درستی یا نادرستی آن است و با خودداری و امتناع از در نظر گرفتن دیدگاه‌های جایگزین منطقی همراه است. سوگیری غالباً به‌طور ناآگاهانه در داوری شخص اثر می‌گذارد»  و غالباً به سوءتفاهم و تعارض می‌انجامد. پیش‌فرض‌ها و سوگیری ­ها به‌عنوان مسائل و چالش ­هایی بر سر راه پژوهشگران به‌ویژه در حوزه‌ی علوم انسانی، آن‌ها را در تحلیل و تفسیر اطلاعات با مشکل مواجه می­سازد. آنچه بر این چالش­ها می‌افزاید، عدم آگاهی افراد بر گرایش­ ها و پیش ­فرض ­های خودشان است. آگاهی افراد و محققان به پیش ­فرض ­ها و سوگیری­ ها و گرایش­ های شخصی‌شان، آن‌ها را در تحلیل، تفسیر و ارزیابی امور تا حدودی یاری می­ رساند.

دایره‌ی تأثیرات پیش­ فرض ­ها خیلی وسیع ­تر است. چون افراد مطابق فکر و اندیشه‌ی خویش عمل می­کنند. اگر فهم و اندیشه‌ی افراد دچار سوگیری و پیش‌فرض باشد، امور را آن‌چنان‌که هست، نخواهد دید. بلکه در عوض، دوست دارند، در راستای بررسی امور، مُهر تأییدی بر باورها و پیش‌فرض‌های خویش بزنند. آنچه در این میان مهم و اساسی است، تلاش برای غلبه بر پیش­فرض ­ها و گرایش‌های فردی است. چون چیزی که مسئله آفرین و چالش‌برانگیز است، اراده و  گرایش های شخصی افراد هست. «آنچه باید از سدش گذشت، نه دشواری فکری، بلکه دشواری ارادی است»

آنچه تحقیقات نشان می­دهند، تنها اشاره به گوشه ­ای از آثار منفی تعصبات و سوگیری ­های فهم و اندیشه است و این چیزی است که همه‌ی مردم جهان را تهدید می ­کند. چون تا زمانی که فکر کردن و اندیشیدن مطرح است، این مسائل و چالش‌ها هم وجود خواهند داشت و توجه جدی به این مسئله و چالش از اهمیت بالایی برخوردار است. ازاین‌رو، در این پژوهش، تلاش می­شود با ارائه‌ی رویکردها و راهکارهایی از آموزه ­های فلسفی ویتگنشتاین به‌ویژه نظریه‌ی بازی ­های زبانی،بتوان بر پیش­فرض­ ها و سوگیری ­هایی که بر سر راه فهم و اندیشه، محدودیت ایجاد می‌کند، تا حدودی غلبه کرد. چراکه فلسفه ویتگنشتاین تلاشی برای روشنایی افکندن بر فهم و اندیشه افراد است. آنچه از فلسفه‌ی ویتگنشتاین می ­آموزیم این است که فلسفه‌ی ویتگنشتاین به‌ویژه در دوره‌ی متأخر با تحلیل و تبیین مسائل، سرزمین ناشناخته ­ای را جلوی چشمان آدمی قرار می­دهد که بیش از اینکه مجدانه درصدد اقناع مخاطب برآید، او را از فرصت ­ها و امکانات فراوان آگاه می­ سازد و یاد می‌دهد به بسیاری از امور و پدیده ­ها از منظری دیگر نگاه کند.

به‌طورکلی، برای تحقق اهداف این کتاب، ابتدا در فصل اول به‌منظور آشنایی اجمالی با ویتگنشتاین، به معرفی شرایط فلسفی و اجتماعی دوره‌ی زندگی ویتگنشتاین پرداخته می­شود. به یاری این فصل، نشان داده می ­شود؛ چرا ویتگنشتاین به مباحث فلسفی علاقه‌مند، و یا چه عوامل و زمینه هایی در تغییر و تحولات افکار و اندیشه­ های او نقش کلیدی و مهم ایفا کرده است. در فصل دوم و سوم نیز به ترتیب به توصیف، تحلیل و تبیین جایگاه و نقش و کاربرد نظریه‌ی تصویر زبانی و نظریه بازی­ های زبانی ویتگنشتاین به‌صورت جامع پرداخته می‌شود. در واقع در فصل دوم و سوم نویسندگان در نظر دارند آگاهی مخاطبان را به زبان و نقش و جایگاه آن در فلسفه‌ی ویتگنشتاین ارتقاء بخشند. در نهایت بررسی و تبیین «فهم حقیقی» از منظر ویتگنشتاین مطابق نظریه‌ی بازی­ های زبانی، موانع و چالش­ های موجود بر سر راه فهم حقیقی، وجود پیش‌فرض‌ها و سوگیری‌ها و اینکه چگونه آن‌ها منجر به ایجاد محدودیت و تنگ‌نظری در فهم و اندیشه می­ شوند و یا معرفی راهکارهایی جهت غلبه بر پیش‌فرض‌ها و سوگیری‌های فهم و اندیشه و معرفی برخی چالش ­ها و مسائل آموزش‌وپرورش ایران مطابق استدلال تبعیت از قاعده در نظریه‌ی بازی­ های زبانی به‌عنوان پیش‌فرض‌هایی بر سر راه نظام­ های آموزشی ایران، از مباحثی است که در فصل چهارم به ترتیب موردبحث و بررسی قرار خواهد گرفت. فصل پایانی نیز به جمع‌بندی و تحلیل نهائی اختصاص داده می ­شود.

 

 

 

فصل اول: شرایط فلسفی و اجتماعی و پیشگامان ویتگنشتاین

فصل دوم: نظریه‌ی تصویر زبانی ویتگنشتاین

فصل سوم: نظریه‌ی بازی‌های زبانی ویتگنشتاین

فصل چهارم: پیامدهای منفی سوگیری بر ارکان تعلیم و تربیت و راهکار غلبه بر آن‌ها

فصل پنجم: جمع‌بندی و تحلیل نهائی 

منابع و مأخذ


تمامی حقوق این سایت برای سازمان ترویج مطالعه و نشر جهاد دانشگاهی محفوظ است. نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است.
Copyright ©2024 Iranian Students Booking Agency. All rights reserved