در ابتدا برای جمع آوری اسامی ترکی و معادل فارسی ، با همکاری و راهنمائیهای پدر بزرگم (مرحوم حمید سالاریفر) اقدام کردم، در سالهای بعد به دنبال پژوهشهای اتنومدیسین (دانش پزشکی مردمی) و کنکاش در باب طب سنتی آذربایجان موسوم به «ترکه داوا» با تعداد بیشماری از اطباء سنتی (سینیخچی ها، تیکهچی ها، چوپچی ها، بتچی ها و اوتاچی ها) در استانهای اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و جسته و گریخته در خراسان شمالی، ترکمن صحرا، زنجان و ایل شاهسون با تعداد بیشماری نمونه گیاهی مواجه شدم و پس از چاپ چندین کتاب در باب گیاهان داروئی آذربایجان، بر آن شدم تا دایرهالمعارف و کتاب فرهنگ گیاهان آذربایجان را نشر دهم.
تعداد بیشماری از نمونه های گیاهی به زبان ترکی شناسائی شده بودند، اما شناسائی عناوین لاتین و فارسی برخی از آنها برایم ممکن نبود؛ از این رو بارها و بارها با مراجعه به مراکز گیاهشناسی سعی در شناسائی اسامی علمی نمودم که در این بین با پیشنهاد برخی از اساتید با شخصیت بزرگ علم گیاهشناسی کشور از جمله جناب استاد ولی الله مظفریان عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع تهران واقع در استان البرز آشنا شدم. همچنین در اکثر همایشها حضور یافته و نمونههای گیاهی را جهت شناسائی با ایشان مطرح و کمک شایان توجهی به بنده نمودند، و حتی هر ماه دوبار به همراه تعداد بالائی نمونه، خدمت ایشان حضور یافته و افتخار تلمذ ایشان را داشتم که لازم میدانم کمال تشکر را از ایشان داشته باشم.جهت یکسانسازی اسامی فارسی از کاملترین و جامعترین دایرهالمعارف روز کشور نظیر: فرهنگ نامهای گیاهان ایران، ولی الله مظفریان (1388)، گیاهشناسی داروئی، احمد امامی (1387)، اسامی گیاهان ایران، هادی کریمی (1374) و منابع به روز کشور استفاده شده است. اسامی ترکی به کار رفته عمدتاً اسامی بومی و محلی بوده که سعی شده است با آوانگاری صحیح (با توجه به تنوع لهجه های مختلف زبان ترکی آذربایجانی) پرشمارترین اسامی به عنوان اسامی مرجع به همراه سایر اسامی ذکر گردد.
در برخی موارد گیاهان غیربومی نظیر مقل ارزق با نام ترکی (مولکه زراق) آورده شده است و این به دلیل کاربرد صمغ خشک شده این گیاهان در طب سنتی منطقه آذربایجان است که موجب شناخته شدن این گیاه غیربومی در منطقه بوده و نظایر آن نیز زیاد به چشم میخورد. بطور مثال میتوان به صمغ خشک شده گیاه آلوئه ورا که این مورد هم در آذربایجان گیاهی غیربومیست، ولی صمغ آن با عنوان (ازوای) کاربرد داروئی دارد، میتوان اشاره نمود. بنابراین وجود اسامی برخی از گیاهان و درختان غیربومی در این مجموعه بدور از انکار نیست.
در زبان ترکی آذربایجانی بیش از نود درصد گیاهان خوراکی و غیرسمّی با اسامی حیوانات حلال گوشت و یا با عناوینی که نشان از قابل خوردن بودن گیاه دارد، نظیر گیاه شنگ با نام ترکی (یِملیک) که اشاره به قابلیت خورده شدن و غیرسمّی بودن این گیاه توسط انسان دارد، شناسائی شده و در کتاب حاضر ذکر گردیده است. گیاهان سمّی عمدتاً با اسامی حیوانات حرام گوشت، سمّی و درنده نام برده میشدهاند؛ نظیر گیاه آقونیطون با نام ترکی (قافلان بوغان، قورد بوغان). برخی گیاهان داروئی بر پایه خواص درمانی نامبرده میشدهاند؛ نظیر گیاه گل میمون با نام ترکی (چیبان چیچهیی) که خاصیت درمانی گیاه را در درمان دملهای چرکین یادآور میشود و یا گیاه نعناع چمنی با نام ترکی (یارا اوتو) که درمانگر زخم بودن این گیاه را یادآور میشود. برخی گیاهان نیز بر پایه موفولوژی اندامهای گیاهی و فرم بذور شناخته میشوند؛ نظیر گیاه اسپیره چمنی با نام ترکی (قارنی یاریق) که اشاره به شکافته بودن بذور گیاه میکند و...
این مجموعه در بردارنده تعداد 1075 گیاه با اسامی لاتین، انگلیسی، فارسی، ترکی آذربایجانی (با دو نوع حروف عربی و لاتین جهت تلفظ آسان) بوده و در تکمیل اثر جهت سهولت و ممانعت از سردرگمی خواننده از جداول 7 خانهای نظیر مورد ذیل بهره برده شده است.
F. نام تیره متعلقه گیاه | نام علمی گیاه | شماره | |
E. نام انگلیسی گیاه | P. نام فارسی گیاه
| TA. نام گیاه به زبان ترکی با الفبای عربی | |
TL. نام گیاه به زبان ترکی با الفبای لاتین | |||
دسته بندی موضوعی | موضوع فرعی |
كشاورزي و منابع طبیعی |
گیاهان دارویی
|