آتشفشان در ذهنیت بسیاری از مردم، تصويري زيبا از دهانه‌اي آتشین در قله يك كوه پرشيب و يا يادآور رویدادی دلهره‌آور از فوراني پرخطر و مخرب است. اما از ديدگاه زمين‌شناسي، آتشفشان پديده‌اي جهاني حاصل فوران و خروج گدازه‌ها، مواد آذرآواري و گازها از عمق به سطح زمين است كه دريچه‌اي برای شناخت درون زمين را بروي زمين شناسان مي‌گشايد. تمامی مباحث مربوط به فوران‌های آتشفشانی بصورت اختصاصی در حیطه آتشفشان‌شناسی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

فصل اول :کلیات
1-1 مقدمه    
1-2 اهمیت مطالعه آتشفشان‌ها    
1-3 کمربندهای آتشفشانی دنیا    
1-4 منابع گرمایی تولید مذاب    
فصل دوم: فواید و خطرات آتشفشان
2-1  مقدمه    
2-2 فوايد و موارد استفاده آتشفشان‌ها     
2-2-1 توسعه كشاورزي     
2-2-2 كانه‌زايي     
2-2-3 چشمه‌هاي آبگرم و معدني     
2-2-3-1 چشمه‌هاي معدني و آبگرم ايران    
2-2-4 انرژي زمين گرمايي     
      2-2-4-1 كاربردها و مزيت‌هاي انرژي زمين گرمايي     
      2-2-4-2 انرژي زمين گرمايي در ايران     
  2-2-5 زمين گردشگري     
2-3 خطرات آتشفشان‌ها     
2-3-1 خطرات جريان گدازه     
2-3-2 خطرات جريان‌هاي آذرآواري،‌ ريزش تفراها و پرتابه‌هاي آتشفشاني     
2-3-3 خطرات گازهاي خروجي آتشفشاني     
2-3-4 خطرات لاهار     
2-3-5 خطرات زمين لغزش     
2-3-6 خطرات سونامي     
2-4 روش‌های کنترل آتشفشان‌‌‌‌های فعال    
2-4-1 کنترل لرزه‌ای آتشفشان    
2-4-2  کنترل دگرشکلی    
2-4-3 روش‌های کنترل ژئوفیزیکی    
2-4-4  کنترل صوتی    
2-4-5  کنترل حرارت و گازها    
2-4-6  کنترل آتشفشان‌ها با اطلاعات سنجش از دور    
فصل سوم: فوران‌های آتشفشانی و آذرآواری‌ها
3-1 مقدمه    
3-2 ساختارهای آتشفشانی    
3-3 رخساره آتشفشانی    
3-4 رخساره‌های جامد آتشفشانی    
3-4-1 سنگ‌های ولکانوکلاستیک یا آتشفشانی-آواری    
3-5 شرایط تشکیل نهشته‌هاي آتشفشانی-آواری    
3-5-1 فرآيندهاي اولیه ماگمايي موثر در تشکیل قطعات آتشفشانی آواری    
3-5-2 فرایندهای همزمان با سرد شدن    
3-6  محصولات آتشفشانی حاصل از فوران‌هاي آذرآواری    
فصل چهارم: فوران‌های آتشفشانی و گدازه‌ها
4-1 مقدمه    
4-1 گدازه در جریان‌های خروجی آرام    
4-3 گدازه‌های پاهواهو و آآ      
4-4 گدازه بلوکی    
4-5 جریان گدازه سیلیسی    
4-6 درزه‌ها    
4-6-1 درزه‌های ستونی    
4-7 تونل گدازه    
4-8 گدازه‌های زیردریایی    
4-8-1 گدازه‌های بالشی    
4-8-2 جریان‌های صفحه‌ای    
4-8-3 اسپاترهای جوش‌خورده    
فصل پنجم: رده‌بندی فوران‌های آتشفشانی
5-1 مقدمه     
5-2 رده‌بندی فوران‌های آتشفشانی    
5-3 فوران نوع هاوایین     
5-4 فوران نوع استرومبولین     
5-5 فوران‌های نوع پلینین    
5-5-1 فوران نوع پلینین     
5-5-2 فوران نوع نیمه‌پلینین     
5-5-3 فوران نوع اولتراپلینین     
5-6 فوران ولکانین     
5-7 فوران سورتسین و فراتوپلینین     
5-8 فوران‌ هیدروولکانیک    
فصل ششم: ماهیت ماگما و سنگ‎های آتشفشانی
6-1 مقدمه    
6-2 ‏ معیارهای رده‌بندی ماگما و سنگ‌های آتشفشانی    
6-3 تقسیم‌بندی ماگماها ‏    
‏6-4 نمودارهای تشخیصی انواع ماگماها  ‏ ‏    
6-4-1 نمودار مجموع آلکالی‌ها در برابر سیلیس    
6-4-2 نمودار K2O در برابر SiO2      
6-4-3 نمودار مثلثی AFM    
6-4-4 نمودار تغییرات نسبت FeO*/MgO در مقابل SiO2    
6-4-5 نمودار تغییرات Th در برابر Co    
6-5 ماگما‌های ساب‌آلکالن     
عنوان    صفحه
6-5-1 اختصاصات‌ ماگمای تولئیتی     
6-5-2 اختصاصات‌ ماگمای کالکوآلکالن     
6-6 اختصاصات ماگمای آلکالن     
فصل هفتم: ‎ ‎محیط تکتونیکی ‏آتشفشان‌ها
7- 1 مقدمه    
7-1 محیط‌های آتشفشانی     
7-3 ماگماتیسم در مرز صفحات واگرا     
7-3-1  آتشفشان‌های پشته میان اقیانوسی     
7-3-2 آتشفشانی در مرز گسل تبدیل     
7-3-3 آتشفشان‌های حوضه پشت کمان     
7-4 مرز صفحات همگرا     
7-4-1 آتشفشان‌های جزایر قوسی     
7-4-2  آتشفشان‌های حاشیه فعال قاره‌ها     
7-4-3  فرورانش پشته میان اقیانوسی     
7-5 آتشفشان‌های درون صفحه‌ای    
7-5-1 جزایر اقیانوسی     
7-5-2 بازالت‌های طغیانی تولئیتی     
فصل هشتم: آتشفشانی در ایران
8-1 مقدمه    
8-2 دیرینه آتشفشانی در ایران    
8-2-1 پرکامبرین- کامبرین    
8-2-2 پالئوزوئیک     
8-2-3 مزوزوئیک    
8-3 فعالیت‌های آتشفشانی سنوزوئیک     
8-3-1 فعالیت‌های آتشفشانی ترشیری     
8-3-1- 1 البرز     
8-3-1-2 ایران مرکزی     
8-3-1-3 شرق ایران    
8-3-2 فعالیت‌های آتشفشانی کواترنری    
8-3-2-1 آتشفشان دماوند    
8-3-2-2 آتشفشان سهند    
8-3-2-3 آتشفشان سبلان     
8-3-2-4 آتشفشان تفتان    
8-3-2-5 آتشفشان بزمان    
8-3-2-6 فعالیت‌های آتشفشان در آذربایجان غربی، کردستان و شرق ایران     
8-3-2-7 فعالیت‌های آتشفشانی کرمان    
منابع       
واژه نامه       
نمایه