این کتاب می‌کوشد تا با تأکید بر نقش دولت در عرصه توسعه اقتصادی نشان دهد که یک دولت و بوروکراسی دولتی کارآمد می‌تواند به بهبود شاخص‌های عملکرد اقتصادی، مخصوصاً امنیت اقتصادی، کمک کند. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دولت و بوروکراسی دولتی کارآمد، سطح امنیت اقتصادی کشور را افزایش خواهند داد و برعکس، دولت و بوروکراسی ناکارآمد، باعث افول امنیت اقتصادی کشور خواهند شد. کشور ایران به‌ عنوان مورد مطالعاتی انتخاب شده است تا نقش ناکارآمدی دولت و بوروکراسی دولتی در کاهش سطح امنیت اقتصادی نشان داده شود.

پيشگفتار ............................................................................................... ۱۱
مقدمه .................................................................................................. ۱۳
بخش اول: چارچوب نظري؛ دولت كارآمد و امنيت اقتصادي ........................................... ۲۳
مقدمه .................................................................................................. ۲۵
فصل اول: كارآمدي دولت و بوروكراسي كارآمد.............................................................. ۲۹
۱. چيستي كارآمدي ................................................................................. ۳۱
۲. دولت كارآمد ....................................................................................... ۳۲
۱-۲ . قدرت زيربنايي و كارآمدي دولت ............................................................ ۳۲
۲-۲ . نظريات كاركردگرا- ساختارگراي كارآمدي دولت ......................................... ۳۴
۳-۲ . نظريه نظام ها: كارآمدي و ظرفيت دولت .................................................... ۳۵
۳. بوروكراسي و كارآمدي دولت .................................................................... ۴۹
۱-۳ . نقش بوروكراسي در كارآمدي دولت ......................................................... ۴۹
۵۶ ................................................. « دولت ورشكسته » ۶-۳ . دولت ناكارآمد و نظريه
فصل دوم: امنيت اقتصادي و كارآمدي دولت ................................................................. ۶۶
۱. چيستي امنيت اقتصادي ......................................................................... ۶۸
۲. چارچوب تحليلي امنيت اقتصادي ............................................................... ۶۹
۱-۲ . مفهوم امنيت در انديشه اقتصادي ........................................................... ۶۹
۲-۲ . اقتصاد سياسي امنيت اقتصادي: الگوهاي نظري ........................................... ۷۲
۳-۲ . سطوح تحليل امنيت اقتصادي ............................................................... ۷۵
۴-۲ . رويكرد ساختاري- سياسي به امنيت اقتصادي ............................................. ۷۸
۳. شيوه هاي ارزيابي امنيت اقتصادي .............................................................. ۸۰
۱-۳ . سنجش امنيت اقتصادي ...................................................................... ۸۰
۲-۳ . شاخص هاي سنجش امنيت اقتصادي ....................................................... ۸۳
۴. دولت و امنيت اقتصادي .......................................................................... ۹۱
۱-۴ . عوامل مؤثر بر امنيت اقتصادي ............................................................... ۹۱
۶ | دولت و امنيت اقتصادي در ايران؛ الزامات سياسي امنيت اقتصادي
۲-۴ . كارآمدي دولت و امنيت اقتصادي ........................................................... ۹۴
۳-۴ . پيامدهاي نبود امنيت اقتصادي ............................................................ ۱۰۰
جمع بندي ........................................................................................... ۱۰۵
بخش دوم: دولت كارآمد و امنيت اقتصادي در ايران .................................................... ۱۱۳
مقدمه ................................................................................................ ۱۱۵
فصل سوم: دولت و امنيت اقتصادي در ايران عصر جديد .............................................. ۱۲۱
۱. ماهيت دولت در ايران عصر جديد ............................................................ ۱۲۳
۲. دولت رانتير ...................................................................................... ۱۲۴
۱-۲ . دولت رانتير در ايران ........................................................................ ۱۲۴
۲-۲ . دولت رانتيرِ مردد در ايران .................................................................. ۱۲۷
۳-۲ . دولت رانتيرِ بزرگ، خصلت هاي نظام گوانزي و فساد در ايران ......................... ۱۳۱
۳. رابطه دولت و جامعه: وابستگي دوسويه و تنگناهاي دولت در ايران ...................... ۱۳۸
۴. نهادهاي موازي و ائتلاف هاي سياسي ناپايدار در ايران ..................................... ۱۴۴
۵. هويت، ايدئولوژي و سياست قانون اساسي در ايران ......................................... ۱۴۸
فصل چهارم: دولت و امنيت اقتصادي در ايران پس از انقلاب؛ تنگناهاي سياسي امنيت
اقتصادي .................................................................................................................. ۱۵۷
۱. امنيت اقتصادي در ايران: داده هاي آماري ................................................... ۱۵۹
۱-۱ . ريسك اقتصادي .............................................................................. ۱۵۹
۲-۱ . رشد واقعي اقتصاد (رشد بدون نفت) ....................................................... ۱۶۲
۲. امنيت اقتصادي در ايران: تحليل تجربي ...................................................... ۱۶۸
۱-۲ . امنيت اقتصادي و ظرفيت كاربرد مشروع زور ............................................. ۱۶۸
۲-۲ . امنيت اقتصادي و ظرفيت استخراجي ..................................................... ۱۷۱
۳-۲ . امنيت اقتصادي و ظرفيت تنظيمي ........................................................ ۱۷۵
۴-۲ . امنيت اقتصادي و ظرفيت حفظ انسجام دروني نهادهاي دولتي ....................... ۱۷۷
۵-۲ . امنيت اقتصادي و ظرفيت باز توزيعي ..................................................... ۱۸۰
جمع بندي ........................................................................................... ۱۸۲
نتيجه گيري .......................................................................................... ۱۸۵
راهكارهاي پيشنهادي: حدس ها و گمان ها ...................................................... ۱۹۱
منابع ................................................................................................ ۲۰۱
فهرست | ۷
فهرست نمودارها
نمودار ۱. تركيب مصاحبه شونده ها (درصد) ....................................................... ۱۹
۱۲۵ .............. (۱۳۵۰ - نمودار ۱. درآمد ايران از محل صادرات نفت (ميليون دلار) ( ۱۳۳۳
نمودار ۲. چرخه رشد اقتصادي و درآمدهاي حاصل از صادرات نفت در ايران ............. ۱۲۸
۱۶۶ ..................... (۱۳۸۵ - نمودار ۳. هزينه مبادله در اقتصاد ايران در سه سناريو ( ۱۳۶۸
۱۶۷................................. (۱۳۸۶- نمودار ۴. روند هزينه مبادله در اقتصاد ايران ( ۱۳۷۵
فهرست جداول
جدول ۱. امنيت اقتصادي در دوازده رويكرد: تعاريف و شاخص ها ............................. ۱۰۶
جدول ۲. سهم درآمد دولت از محل فروش نفت در طي برنامه هاي توسعه ............... ۱۲۵
۱۶۲..................................... (۱۳۶۷- جدول ۳. رشد واقعي اقتصاد در دهه اول ( ۱۳۵۸
۱۶۳..................................... (۱۳۷۷- جدول ۴. رشد واقعي اقتصاد در دهه دوم ( ۱۳۶۸
۱۶۳.................................... (۱۳۸۷- جدول ۵. رشد واقعي اقتصاد در دهه سوم ( ۱۳۷۸
۱۶۳................................. (۱۳۹۴ - جدول ۶. رشد واقعي اقتصاد در دهه چهارم ( ۱۳۸