تعاریف زیادی درباره فرایند ،ترجمه اصول و روشهای آن و وظایف مترجم ارائه شده است که همگی از «برقراری تعادل معنانی بین زبانهای مبدأ و مقصد انتقال پیام نویسنده ی اصلی به زبان مقصد رعایت امانت در پیام متن مبدأ و نظایر آن سخن به میان آوردهاند. به ندرت مشاهده میشود که از حد کلی گونی و توصیه های اخلاقی پا فراتر نهاده و درباره ی ماهیت فرایند ترجمه روشهای رعایت امانت و حفظ تعادل معنانی بین زبانهای مبدا و مقصد بحث کرده باشند. فرایند ترجمه در قلمرو زبان شناسی مقابله ای قرار میگیرد و هرگونه مطالعه در اصول و روشهای آن و توصیف و تعیین تعادل ترجمه ای بین عناصر متنی زبان مبدأ و مقصد جزء مطالعات زبان شناس مقابله ای محسوب میشود ویژگی مشترک تمام تعاریف از زبان این است که وسیله ی ایجاد ارتباط میان انسانهاست ولی این کنند استفاده از زبان با به آن معنا نیست که انسانها تنها به وسیله ی زبان با یکدیگر ارتباط برقرار میکـند نقش با نقشهایی همراه است که هدف یاغرض کلام در آن نهفته است نقشی که یک گفته یا نوشته درموقعیتی خاص بر عهده دارد نشان دهنده ی بخش عمده ای از معنای آن است و معانی جملات مختلف با استفاده از نقشهای گوناگونی که در آنها به کار رفته است بیان میشود.
در رابطه با نقشهای زبانی متون مختلفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند اما تاکنون در زمینه ی بررسی مقابله ای متون بسیار قدیمی انگلیسی و فارسی از نظر نقشهای زبانی پژوهشی انجام نشدهاست. در این کتاب نقشهای زبانی رمان سرگذشت حاجی بابای اصفهانی و ترجمه ی فارسی آن مورد بررسی قرار گرفته است. قدمت این رمان به دوران قاجار باز میگردد که از یک سو مصادف باتحولات ترجمه در ایران و از سوی دیگر هم زمان با تحولات سیاسی و اجتماعی ایران آن زمان است. ازاین رو، سعی بر آن است که با بررسی دقیق هر یک از نقشهای زبانی سه گانه ی هالیدی و نقشهای زبانی پنج گانه ی سرل) در این متن ،قدیمی به این نتیجه دست یابیم که ایا نقشهای زبانی دردستخوشترجمه شده اند یا خیر.اطلاعات مورد بررسی در این پژوهش شامل اولین صفحه از هر فصل رمان هشتاد فصلی سرگذشت (حاجی بابای اصفهانی)اثر جیمز موریه و ترجمه ی فارسی آن از میرزا حبیب اصفهانی است که درهشتاد صفحه متن انگلیسی و هشتاد صفحه متن فارسی می شود. در ابتدا هر جمله ی انگلیسی مقابل معادل فارسی خود قرار گرفته است. پس از بررسی ترجمه ی هر یک از جملات با توجه به اطلاعات جمع آوری شده در خصوص نقش های زبانی «هالیدی» و سرل»، نقش هر یک از جملات انگلیسی و فارسی تعیین شده است. سپس در صورت وجود هرگونه در هر جمله چه انگلیسی و چه فارسی توضیحاتی ارائه شده است. در پایان جهت مورد سهولت در مطالعه جدول و نموداری در ارتباط با هر یک از فصلها رسم شده است که حاوی نتایج مربوط به بررسی - جملات، میباشد جدولها به گونه ای ترسیم شده اند که اطلاعاتی از قبیل شماره ی فصل، تعداد جملات اولین صفحه از هر فصل و فراوانی نقشهای مربوط به هر جمله ی انگلیسی وفارسی را در اختیار خواننده قرار میدهند درصد و فراوانی نقشهای هر یک از فصلها نیز به صورت نمودار نشان داده شده است پس از اتمام بررسیهای انجام شده به این نتیجه دست یافتیم که نقش تحت اثر - میرزا حبیب اصفهانی دانست. تأثیر ترجمه قرار نگرفته است ممکن است بتوان این امر را مؤید ترجمه ی بسیار هنرمندانه ی مترجم ایناگر چه کتاب پژوهش محور حاضر در برگیرنده ی تمام موضوعات قابل بحث در این حوزه نیست
اما امید است که بتواند میزان قابل ملاحظه ای از نیاز اساتید و دانشجویان محترم رشته های زبان شناسی مترجمی زبان انگلیسی و زبان و ادبیات فارسی را بر طرف کند و منبع مناسبی جهت مطالعه و پژوهشباشد.

فصل اول 19 /
۱-۱ تعریف ترجمه .21/ 
۱-۲ آشنانی با تاریخچه ی ترجمه.30 / 
۱-۳ مشکلات مطالعات ترجمه.38 / 
فصل دوم .41 / 
۲-۱ ترجمه تحلیل و بررسی مقابله ای در زبان.43 / 
۲-۲ انسجام متنی و فرآیند ترجمه .45/ 
۲-۳ تأثیر ادراکی .47/ 
۲-۴ نقشهای زبان .48 / 
فصل سوم.57/ 
۳-۱ برخی از ویژگیهای حیات ادبی ایران در دوران قاجار .59/ 
۲- ۳ تاریخچه ی ترجمه در ایران.60 / 
 3-3 جیمز موریه و سرگذشت حاجی بابای اصفهانی.65/ 
۳-۴ میرزا حبیب اصفهانی .74/ 
۳-۵ تألیفات میرزا حبیب اصفهانی .75/ 
فصل چهارم.77/ 
۴-۱ چارچوب تحلیل .79 / 
۴-۲ بررسی ها / 86.

۴-۳ نتیجه گیری / 511.