هدف از نگارش این کتاب برداشتن گامی در مسیر تبیین مفهوم سهل و ممتنع منظر شهری تاریخی است؛ تا از رهگذر آن راه را برای آشنایی بیشتر دانشجویان، دانشگاهیان، متخصصین، سیاستگذران، برنامه‌ریزان، و مدیران شهری که به نوعی در حفاظت بخش تاریخی شهر و توسعه شهر نقش دارند، هموار سازد..

فتار آغازین 11

فصل یک | منظر شهری تاریخی از  نگاه صاحب‌نظران 13

1-1- مقدمه 13

1-2- مفاهیم پایه 13

1-2-1- منظر و منظر شهری 14

1-2-2- شهر 24

1-2-3- تاریخی 27

1-2-4- بستر و زمینه 29

1-3- مفهوم منظر شهری تاریخی 33

1-4- بازخوانی و واکاوی مفهوم منظر شهری تاریخی و زمینه‌های آن از دیدگاه نظریه‌پردازان و جریان‌های تأثیرگذار 37

1-4-1- رویکردهای شالوده‌ساز حفاظت مدرن میراث شهری 38

1-4-2- جریانات پس از مدرن: رویکردهای نوین حفاظت شهری 49

1-4-3- نظریه‌پردازان مستقیم حوزه‌ی منظر شهری تاریخی 60

1-5- جمعبندی 81

فصل دو | منظر شهری تاریخی در اسناد 83

2-1- مقدمه 83

2-2- بازخوانی و واکاوی مفهوم منظر شهری تاریخی از دیدگاه اسناد و کنوانسیون‌های بین‌المللی 84

2-2-1- منشور آتن -1931 85

2-2-2- توصیه‌نامه یونسکو پیرامون موضوع صیانت از زیبایی و شخصیت منظرها و مکان‌ها- 1962 86

2-2-3- منشور بین‌المللی حفاظت بناها و سایت‌ها (منشور ونیز)- 1964 87

2-2-4- بیانیه نشست ایکوموس در کویتو (اکوادور)- 1967 89

2-2-5- توصیه‌نامه‌ی یونسکو درباره‌ی محافظت از اموال فرهنگی در خطر توسط کارهای خصوصی و عمومی (اجلاس پاریس)- 1968 90

2-2-6- منشور میراث معماری اروپا- 1975 92

2-2-7- توصیهنامه‌ی یونسکو درباره‌‌ی حفاظت و نقش معاصر نواحی تاریخی (توصیهنامه نایروبی)- 1976 95

2-2-8- اولین سمینار برزیلی ایکوموس در مورد حفاظت و احیا مراکز تاریخی در سال 1987 99

2-2-9- منشور ایکوموس برای حفاظت شهرهای تاریخی و نواحی شهری (منشور واشنگتن)- 1987 100

2-2-10- سند نارا درباره‌ی اصالت- 1994 103

2-2-11-  بیانیهی توصیهنامهی شورای اروپا در مورد حفاظت یکپارچه از منظر فرهنگی به عنوان بخشی از سیاست‌های منظری – 1995 104

2-2-12- گزارش پژوهش اتحادیه اروپا اِن. 16 درباره‌ی توسعه‌ی پایدار مناطق تاریخی شهری از طریق یکپارچه‌سازی فعال در شهرها- اِس. یو. آی. تی - 2004 105

2-2-13-  بیانیه سئول-2005 106

2-2-14-  بیانیه شیان -2005 107

2-2-15- یادداشت وین- 2005 108

2-2-16- بیانیه بیت‌المقدس-2006 111

2-2-17- سمینار منطقه‌ای منظر شهری تاریخی در اروپای شرقی و مرکزی- 2007 112

2-2-18- توصیهنامه‌ی زنگبار - 2009 113

2-2-19- پیش‌نویس توصیهنامه‌ی یونسکو- 2011 113

2-2-20- گزارش نشست کارشناسی نهاد آموزش و پژوهش میراث جهانی در منطقه آسیا و اقیانوسیه - 2012 115

2-2-21- بیانیه ساوانا- 2013 116

2-2-22- بیانیه تهران با موضوع منظر فرهنگی شهری - 2014 117

2-2-23- بیانیه فلورانس - 2014 118

2-2-24- بیانیه ایفلای خاورمیانه درباره رویکرد منظر -  2018 119

2-3- جمعبندی 127

فصل سوم | بازخوانی و واکاوی مفاهیم و سیاست‌های حفاظت و توسعه شهری 131

3-1- مقدمه 131

3-2- بازخوانی مفاهیم و سیاستهای مرتبط با حفاظت شهری 132

3-2-1- مفاهیم و سیاستهای حفاظت شهری پیش از طرح مفهوم پایداری 132

3-2-2- به سوی پایداری در حفاظت شهری 135

3-3- بازخوانی و واکاوی مفاهیم و سیاست‌های توسعه شهری: با تأکید بر رویکرد حفاظت و توسعه یکپارچه 164

3-3-1- سیاستهای توسعه شهری پیش از طرح مفهوم پایداری 165

3-3-2- به سوی پایداری در توسعه شهری 168

3-4- جمعبندی: رویکرد حفاظت و توسعه یکپارچه 178

فصل چهار | حفاظت و توسعه مبتنی بر رویکرد منظر شهری تاریخی 187

4-1- مقدمه 187

4-2- کاربست رویکرد منظر شهری تاریخی در یکپارچه‌سازی حفاظت و توسعه 188

4-3- رویکرد آرمانی: الگوی انتقال در رویکردهای حفاظت و توسعه مبتنی بر منظر شهری تاریخی 204

4-4- چارچوب مفهومی مدیریت یکپارچه منظر شهری تاریخی 220

4-4-1- وجه نخست: یکپارچگی فرهنگ و طبیعت 224

4-4-2- وجه دوم: یکپارچگی رویکرد فرآیندگرا و محصول‌گرا 225

4-4-3- وجه سوم: یکپارچگی حفاظت و توسعه 225

4-4-4- وجه چهارم: یکپارچگی زمانی (گذشته، حال و آینده) 225

4-4-5- وجه پنجم: یکپارچگی کل و جزء 228

4-4-6- وجه ششم: یکپارچگی عینیت و ذهنیت (ملموس و ناملموس) 230

4-4-7- وجه هفتم: یکپارچگی مقیاسی (مقیاس کلان، میانی و خرد) 231

4-4-8-وجه هشتم: یکپارچگی رویکردهای حفاظتی و رویکرد منظر 237

4-5- بر هم کنش وجوه یکپارچگی 238

4-6- جمع‌بندی 245

پیوست 1 255

پیوست 2 263

پیوست 3 275

پیوست 4 282

پیوست 5 285

منابع 295

منابع فارسی 295

منابع انگلیسی 301

کتابشناسی فارسی 315

کتابشناسی انگلیسی 315