«تاريخ جهانگشای جوينی» كتابی درباره تاريخ مغول و نيز خوارزمشاهيان و اسماعيليان به زبان فارسی است که عطاملك بن محمد جويني (۶۲۳- ۶۸۱)ق/ ۱۲۲۶- ۱۲۸۲م) از خاندان جوينی، ديوانسالاران اوايل دوره ايلخانان، در ۶۵۰- ۶۵۸ق تأليف كرده و ديده‌ها و شنيده‌های خود را در ۳ مجلد به اين شرح تدوين كرده است: ۱) تاريخ چنگيز: سلطنت اوگتای قاآن و گيوك‌خان؛ ۲) تاريخ خوارزمشاهيان، قراختاييان، گورخانيان، سرگذشت حكام و شحنگان مغول در دوران اوگتای‌قا‌آن تا ورود هلاكوخان به ايران؛ ۳) تاريخ منكوقا‌آن و تفصيل حملة هلاكو به ايران، تاريخ اسماعيليه الموت مذهب آنان و انقراضشاش. در پايان نيز شرحی از فتح بغداد به قلم خواجه‌نصيرالدين طوسی كه در برخی نسخه‌ها درج شده،آمده است.
تشريح اوضاع اقتصادی ـ اجتماعی در ضمن بيان تحولات سياسی، نظام اداری مغولان در سرزمين‌های اسلامی قضاوت‌های بيطرفانه در برخی موضوعات)مانند دلايل شكست خوارزمشاهيان) و قضاوت يك جانبه درباره اسماعيليان، تقدم در تدوين تاريخ مغول جهت بهره‌مندی آيندگان از ويژگی‌های مهم تاريخ‌نگاری و نثر ادبی مصنوع آميخته با آيات، احاديث، آرايه‌های لفظی و معنوی، واژگان مغولی از ويژگی‌های بارز ادبی تاريخ جهانگشای جويني هستند.
مجلدات سه‌گانه تاریخ جهانگشای نخستین‌بار به کوشش و تصحیح و تعلیقات محمد قزوینی در سال‌های ۱۳۲۹-۱۳۵۵ق/۱۹۱۱-۱۹۳۷م در لیدن، هلند منتشر شد. قزوینی بر هر۳ جلد مقدمه و مؤخره‌ای مناسب و مفصل نوشته است. قزوینی متن انتقادی کتاب را بر اساس ۷ نسخه که همگی در کتابخانه ملی پاریس محفوظ است، فراهم آورده که کهن‌ترین آن‌ها در۶۸۹ق/۱۲۹۰م تحریر یافته است. ۳ نسخه بعدی تاریخ ندارد و به نظر مصحح، در اواخر سدۀ ۷ یا اوایل سدۀ ۸ق، و ۳ نسخه دیگر در سال‌های ۸۴۱، ۹۳۸ و۱۲۲۳ق/۱۴۳۷، ۱۵۳۲و ۱۸۰۸م نوشته شده است. دو نسخه کهن دیگر که اینک شناخته شده است، در دسترس قزوینی نبوده است..
-
| دسته بندی موضوعی | موضوع فرعی |
| علوم انسانی |
تاریخ
تاریخ |
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)