- تاریخ جهانگشای جوینی

تاریخ جهانگشای جوینی

ناشر:

هرمس

نویسنده:

علاءالدین عطاملک جوینی

مترجم:

سال نشر:

1399

صفحه:

1098

نوبت چاپ:

«تاريخ جهانگشای جوينی» كتابی درباره تاريخ مغول و نيز خوارزمشاهيان و اسماعيليان به زبان فارسی است که عطاملك بن محمد جويني (623- 681)ق/ 1226- 1282م) از خاندان جوينی، ديوانسالاران اوايل دوره ايلخانان، در 650- 658ق تأليف كرده و ديده‌ها و شنيده‌های خود را در 3 مجلد به اين شرح تدوين كرده است: 1) تاريخ چنگيز: سلطنت اوگتای ‌قاآن و گيوك‌خان؛ 2) تاريخ خوارزمشاهيان، قراختاييان، گورخانيان، سرگذشت حكام و شحنگان مغول در دوران اوگتای‌قا‌آن تا ورود هلاكوخان به ايران؛ 3) تاريخ منكوقا‌آن و تفصيل حملة هلاكو به ايران، تاريخ اسماعيليه الموت مذهب آنان و انقراضشاش. در پايان نيز شرحی از فتح بغداد به قلم خواجه‌نصيرالدين طوسی كه در برخی نسخه‌ها درج شده،آمده است.

تشريح اوضاع اقتصادی ـ اجتماعی در ضمن بيان تحولات سياسی، نظام اداری مغولان در سرزمين‌های اسلامی قضاوت‌های بيطرفانه در برخی موضوعات)مانند دلايل شكست خوارزمشاهيان) و قضاوت يك جانبه درباره اسماعيليان، تقدم در تدوين تاريخ مغول جهت بهره‌مندی آيندگان از ويژگی‌های مهم تاريخ‌نگاری و نثر ادبی مصنوع آميخته با آيات، احاديث، آرايه‌های لفظی و معنوی، واژگان مغولی از ويژگی‌های بارز ادبی تاريخ جهانگشای جويني هستند.

مجلدات سه‌گانه تاریخ جهان‌گشای نخستین‌بار به کوشش و تصحیح و تعلیقات محمد قزوینی در سال‌های 1329-1355ق/1911-1937م در لیدن، هلند منتشر شد. قزوینی بر هر3 جلد مقدمه و مؤخره‌ای مناسب و مفصل نوشته است. قزوینی متن انتقادی کتاب را بر اساس 7 نسخه که همگی در کتابخانه ملی پاریس محفوظ است، فراهم آورده که کهن‌ترین آن‌ها در689ق/1290م تحریر یافته است. 3 نسخه بعدی تاریخ ندارد و به نظر مصحح، در اواخر سدۀ 7 یا اوایل سدۀ 8ق، و 3 نسخه دیگر در سال‌های 841، 938 و1223ق/1437، 1532و 1808م نوشته شده است. دو نسخه کهن دیگر که اینک شناخته شده است، در دسترس قزوینی نبوده است..