صنایع شیمیایی و پالایش نفت از مهمترین واحدهای صنعتی جهان به شمار می رود.  اگرچه توسعه و پیشرفت این صنایع دستاوردهای بی‌شماری را در پی داشته است، اما آلودگی‌های ناشی از آن می تواند به محیط زیست، اکوسیستم و سلامت موجودات زنده آسیب برساند. این آلاینده ها حاوی مواد شیمیایی مختلفی هستند که بیشتر آنها حتی در غلظت های پایین نیز سمی بوده و اثرات جبران ناپذیری را بر محیط زیست و سلامت بشر می گذارند. با توجه به مطالب فوق، بررسی جامع مواد اولیه، فرایندها و فراورده های تولیدی در واحدهای مختلف صنایع شیمیایی جهت شناسایی آلاینده ها و استراتژی های کنترل و مدیریت آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. در این کتاب، علاوه بر مطالبي پیرامون فرآيندهاي صنایع مختلف از جمله صنعت پالایش نفت، صنایع پتروشیمی، کلر-آلکالی، کود شیمیایی، رنگ، داروسازی و کک سازی از مواد اولیه تا محصولات نهایی، مباحث مربوط به مدیریت پسماند از کنترل و اقدامات کاهش آلودگی و همچنين دفع مناسب آن‌ها ارائه شده است.

فصل اول: صنعت پالایش نفت               ۱

۱-۱- مقدمه              ۱

۱-۲- تاریخچه          ۳

۱-۳- شیمی نفت      ۴

۱-۳-۱- ترکیبات هیدروکربنی ۴

۱-۳-۲- ترکیبات غیرهیدروکربنی          ۶

۱-۳-۳- فلزات سنگین              ۷

۱-۴- خواص فیزیکی نفت خام                ۸

۱-۴-۱- فشار بخار   ۸

۱-۴-۲- چگالی         ۸

۱-۴-۳- گرانروی    ۸

۱-۴-۴- نقطه اشتعال               ۹

۱-۴-۵- نقطه ریزش                ۹

۱-۵- فرآورده‌هاي نفتي            ۹

۱-۵-۱-‌ گاز سوختی (گاز پالایشگاهی) و گاز مایع ۹

۱-۵-۲- بنزین          ۱۰

۱-۵-۳- حلال‌ها       ۱۲

۱-۵-۴-نفت سفید (نفت چراغ)                ۱۳

۱-۵-۵- نفت کوره (نفت سیاه) ۱۳

۱-۵-۶- روغن‌های روان کننده                ۱۵

۱-۵-۷- موم‌های (واکس‌های) نفتی         ۱۶

۱-۵-۸- آسفالت        ۱۷

۱-۵-۹- کک نفتی    ۱۸

۱-۶- پالایش نفت خام              ۱۹

۱-۷- فرایند‌ها و عملیات پالایش              ۲۱

۱-۷-۱- تقطیر نفت خام و نمک زدایی    ۲۲

۱-۷-۲- فرایندهای پایین دستی                ۲۵

۱-۷-۳- عملیات پشتیبانی         ۴۳

۱-۸- مدیریت مواد زائد تولید شده در پالایشگاه نفت              ۵۰

۱-۸-۱- اطلاعات بالانس مواد ۵۰

۱-۸-۲- روش‌ها و فرصت‌های جلوگیری از آلودگی              ۵۶

۱-۸-۳- اقدامات اصلاحی فرایند و تجهیزات          ۶۴

۱-۸-۴- روش‌های جداسازی و تفکیک پسماند        ۶۸

۱-۸-۵- روش‌های بازیافت      ۶۹

۱-۸-۶- آموزش و نظارت       ۶۹

۱-۸-۷- تعویض مواد              ۷۰

منابع        ۷۱

فصل دوم: صنعت پتروشیمی ۷۳

۲-۱- مقدمه              ۷۳

۲-۲- تاریخچه          ۷۶

۲-۳- مواد اولیه صنایع پتروشیمی          ۷۷

۲-۴- واحدهای اصلی صنایع پتروشیمی ۷۹

۲-۵- فرایندها و محصولات منتخب صنعت پتروشیمی         ۸۱

۲-۵-۱- پلی اتیلن     ۸۱

۲-۵-۱-۱- پلی اتیلن با چگالی پایین         ۸۲

۲-۵-۱-۲-پلی اتیلن با چگالی بالا            ۸۲

۲-۵-۱-۳- پلی اتیلن با چگالی پایین خطی               ۸۴

۲-۵-۲- پلی پروپیلن                ۸۵

۲-۵-۳- پلی اتیلن ترفتالات      ۸۵

۲-۵-۳-۱- ترفتالیک اسید         ۸۷

۲-۵-۳-۲- اتیلن گلیکول          ۸۸

۲-۵-۴- پلی وینیل کلرید          ۸۹

۲-۵-۵- پلی استایرن                ۹۰

۲-۵-۶- پلی بوتادین ۹۱

۲-۵-۷- اکریلو نیتریل بوتادین استایرن   ۹۱

۲-۵-۸- لاستیک استایرن – بوتادین        ۹۲

۲-۵-۹- پلی متیل متا اکریلات ۹۲

۲-۵-۱۰-پلی تترا فلورو اتیلن  ۹۲

۲-۵-۱۱- نایلون‌ها    ۹۳

۲-۵-۱۲- فنول فرمالدهید         ۹۶

۲-۵-۱۳- اوره فرمالدهید          ۹۷

۲-۵-۱۴- ملامین فرمالدهید      ۹۷

۲-۵-۱۵- پلی اورتان               ۹۸

۲-۵-۱۵-۱- تولوئن دی ایزوسیانات        ۹۹

۲-۵-۱۶- سیلیکون   ۹۹

۲-۶- پسماندهای صنایع پتروشیمی         ۱۰۰

۲-۷- مدیریت پسماندهای صنعت پتروشیمی          ۱۰۰

منابع        ۱۰۲

فصل سوم: صنعت کلر-آلکالی                ۱۰۳

۳-۱- مقدمه              ۱۰۳

۳-۲- تاریخچه          ۱۰۳

۳-۳- کاربردهای نهایی کلر     ۱۰۵

۳-۳-۱- مواد شیمیایی آلی        ۱۰۶

۳-۳-۲- مواد شیمیایی معدنی   ۱۱۴

۳-۴- کاربردهای نهایی سدیم هیدروکسید                ۱۱۵

۳-۴-۱- مواد شیمیایی آلی        ۱۲۰

۳-۴-۲- مواد شیمیایی معدنی   ۱۲۰

۳-۵- تولید کلر و سود             ۱۲۱

۳-۶- فرایندهای رایج تولید کلر آلکالی    ۱۲۳

۳-۶-۱- فرایند جیوه‌ای             ۱۲۳

۳-۶-۲- فرایند دیافراگمی         ۱۲۳

۳-۶-۳- فرایند غشایی              ۱۲۴

۳-۶-۴- پیشرفت‌های اخیر در فرایند غشایی کلر – الکالی      ۱۲۵

۳-۷- مدیریت پسماندکارخانجات کلر- آلکالی          ۱۲۶

منابع        ۱۲۹

فصل چهارم: صنعت کود شیمیایی         ۱۳۱

۴-۱- مقدمه              ۱۳۱

۴-۲- تاریخچه          ۱۳۲

۴-۳- نظریه لیبینگ و قانون حداقل        ۱۳۴

۴-۴- کودهای جامد  ۱۳۶

۴-۴-۱- کودهای مستقیم           ۱۳۶

۴-۴-۲- کودهای چندمغذی      ۱۴۰

۴-۴-۲-۱- کودهای دوجزئی (NP، NK، PK)        ۱۴۰

۴-۴-۳-‌ کود آهکی   ۱۴۲

۴-۴-۴- کودهای منیزیم           ۱۴۳

۴-۵- لزوم استفاده از کود        ۱۴۳

۴-۶- خواص کودهای شیمیایی               ۱۴۵

۴-۶-۱- کودهای نیتروژنی      ۱۴۵

۴-۶-۲-کودهای فسفردار         ۱۴۶

۴-۶-۳-کودهای پتاسیم             ۱۴۶

۴-۶-۴-کودهای گوگرددار       ۱۴۷

۴-۶-۵- خواص میکرومغذی‌ها               ۱۴۸

۴-۷- روش ساخت کودهای شیمیایی       ۱۴۹

۴-۷-۱- ساخت کودهای شیمیایی فسفردار               ۱۴۹

۴-۷-۲- ساخت کودهای نیتروژنی          ۱۵۲

۴-۸- مدیریت پسماندهای صنایع کود شیمیایی        ۱۵۶

۴-۸-۱- کارخانه‌های کود نیتروژنی        ۱۵۸

۴-۸-۲- کارخانجات کود فسفات               ۱۶۰

منابع        ۱۶۲

فصل پنجم: صنعت رنگ        ۱۶۵

۵-۱- مقدمه              ۱۶۵

۵-۲- تاریخچه          ۱۶۶

۵-۳- رنگزاها          ۱۶۶

۵-۴- دسته بندی رنگها            ۱۶۸

۵-۵- به‌کارگیری رنگ‌ها        ۱۷۷

۵-۶- مدیریت پسماند و پساب صنعت رنگ           ۱۷۸

منابع        ۱۸۱

فصل ششم: صنعت داروسازی               ۱۸۳

۶-۱- مقدمه              ۱۸۳

۶-۲- تاریخچه          ۱۸۴

۶-۳- فرایندهای صنعتی در صنعت داروسازی      ۱۸۵

۶-۳-۱- تحقیق و توسعه          ۱۸۶

۶-۳-۲- تولید مواد شیمیایی     ۱۸۷

۶-۳-۳- فرمولاسيون، مخلوط کردن و ترکیب کردن              ۱۹۱

۶-۴- مدیریت پسماند در صنعت داروسازی           ۱۹۵

منابع        ۱۹۸

فصل هفتم: صنعت کک‌سازی                ۱۹۹

۷-۱- مقدمه              ۱۹۹

۷-۲- ترکیب شیمیایی کک      ۲۰۰

۷-۳- فرایند کک‌سازی             ۲۰۱

۷-۴- بازیابی گاز کوره کک از فرایند کک‌سازی   ۲۰۵

۷-۵- مدیریت پسماند کک‌سازی              ۲۰۷

منابع        ۲۱۱