تأمين سلامت از نيازهاي اساسي انسان است و در توسعه پايدار نقش حياتي دارد. چراكه دستيابي به آن راه رسيدن به بسياري از ديگر اهداف توسعه اجتماعي و اقتصادي را هموار مي‌كند. ازطرفي خانواده به‌عنوان بنيادي‌ترين واحد هر اجتماع تأثيري عميق بر رشد و تعالي جامعه دارد.

امروزه هدف اساسي در برنامه‌هاي تنظيم خانواده و سياست‌هاي کلان جمعيتي با توسعه اجتماعي و اقتصادي است به‌گونه‌اي كه دستيابي به شاخص توسعه انساني و تأمين سلامت جامعه محقق شود.يكي از اهدافي كه به‌منظور ارتقاي سطح سلامت خانواده موردتوجه است كاهش ميزان بروز بارداري‌هاي ناخواسته و پرخطر و فاصله‌گذاري بين بارداري‌ها و افزايش پوشش استفاده از خدمات مرتبط با پيشگيري از اين‌گونه بارداري‌ها و تنظيم خانواده است.

كتاب حاضر در ده فصل تنظيم شده است و به مباحثي باعنوان كليات جمعيت‌شناسي، اپيدميولو‍ژي جمعيت، حركات جمعيتي، شاخص‌هاي جمعيتي، تغييرات جمعيتي در ايران و جهان، سياست‌هاي استرات‍‍ژي‌هاي جمعيتي، كليات تنظيم خانواده، روش‌هاي پيشگيري از بارداري، ارتباط با مردم در خدمات تنظيم خانواده و برنامه‌ريزي، پايش و ارزشيابي بهداشت و تنظيم خانواده مي‌پردازد.

در اين كتاب سعي شده است تا با استناد به آخرين آمارهاي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و مركز آمار ايران توجه دانشجويان را به‌كاربردي بودن و تأثير اين برنامه‌ها بر روند رشد جمعيت معطوف كند.

كتاب حاضر براي دانشجويان و دانش‌پژوهان در مقوله جمعيت‌شناسي و تنظيم خانواده منطبق با سرفصل‌هاي مصوب اين دوره تدوين شده است.

كتاب «جمعيت‌شناسي و تنظيم خانواده» در ۱۲۵ صفحه و به قيمت ۲۲۰۰ تومان به چاپ رسيده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

فصل اول

کلیات جمعیت‌شناسی

مقدمه................................................................................................................. ۹

توسعه................................................................................................................. ۹

جمعیت‌شناسی.................................................................................................... ۱۰

نظریه‌های جمعیتی................................................................................................ ۱۱

روش‌های جمع‌آوری اطلاعات در جمعیت‌شناسی......................................................... ۱۲

فصل دوم

اپیدمیولوژی جمعیت

تعریف.................................................................................................................. ۱۷

تعداد جمعیت........................................................................................................ ۱۷

ترکیب سنی جمعیت.............................................................................................. ۱۸

ترکیب جنسی جمعیت............................................................................................ ۲۰

توزیع جغرافیایی جمعیت.......................................................................................... ۲۰

فصل سوم

حرکات جمعیتی

تعریف.................................................................................................................. ۲۳

باروری و موالید...................................................................................................... ۲۳

مرگ و میر............................................................................................................ ۲۴

مهاجرت............................................................................................................... ۲۵

طبقه‌بندی مهاجرت‌ها............................................................................................. ۲۵

عوامل موثر بر مهاجرت............................................................................................ ۲۶

ازدواج و طلاق........................................................................................................ ۲۷

فصل چهارم

شاخص‌های جمعیتی

تعریف.................................................................................................................. ۳۱

شاخص‌های ولادت و باروری..................................................................................... ۳۲

شاخص‌های مرگ و میر........................................................................................... ۳۶

شاخص‌های مهاجرت.............................................................................................. ۳۷

شاخص‌های ازدواج و طلاق....................................................................................... ۳۷

فصل پنجم

تغییرات جمعیتی در ایران و جهان

تحولات جمعیت در مناطق مختلف جهان..................................................................... ۴۱

عوارض ناشی از جملات زیاد.................................................................................... ۴۲

جمعیت ایران و مشکلات ناشی از آن......................................................................... ۴۴

فصل ششم

سیاست‌های استراتژی‌های جمعیتی

سیر رشد جمعیت در جهان...................................................................................... ۴۹

سیر رشد جمعیت در ایران....................................................................................... ۴۹

سیاست‌‌های جمعیتی............................................................................................ ۵۰

سیاست‌های جمعیتی در جهان................................................................................ ۵۰

سیاست‌های جمعیتی در ایران................................................................................. ۵۱

فصل هفتم

کلیات تنظیم خانواده

تعریف تنظیم خانواده............................................................................................... ۵۵

اهمیت و اهداف تنظیم خانواده.................................................................................. ۵۶

تاریخچه تنظیم خانواده در جهان................................................................................ ۵۷

تاریخچه فعالیت‌های تنظیم خانواده در ایران................................................................. ۵۷

استراتژی‌های تنظیم خانواده در جهان........................................................................ ۵۸

استراتژی‌های تنظیم خانواده در ایران......................................................................... ۵۹

فصل هشتم

روش‌های پیشگیری از بارداری

ساختمان و عملکرد دستگاه تولیدمثل........................................................................ ۶۳

تعاریف و اصطلاحات................................................................................................ ۶۸

روش‌های طبیعی پیشگیری از بارداری........................................................................ ۶۹

روش نزدیکی منقطع............................................................................................... ۶۹

روش مقاربت در دوره مطمئن یا متد ریتمیک................................................................ ۶۹

روش موکوس (ترشحات مخاطی) گردن رحم............................................................... ۷۰

روش تغییرات دمای پایه بدن یا ریتم حرارتی................................................................ ۷۱

روش شیردهی...................................................................................................... ۷۱

روش‌های طبی (هورمونی)...................................................................................... ۷۱

قرص ضد بارداری خوراکی........................................................................................ ۷۱

امپول‌های تزریقی پروژسترونی................................................................................. ۷۹

کپسول‌های کاشتنی.............................................................................................. ۸۱

روش‌های مکانیکی................................................................................................. ۸۳

کاندوم................................................................................................................. ۸۳

اسپرم‌کش‌ها........................................................................................................ ۸۵

دستگاه داخل رحمی یا آی – یو – دی........................................................................ ۸۶

روش‌های دائمی.................................................................................................... ۹۰

بستن لوله‌های رحمی (توبکتومی)........................................................................... ۹۰

بستن لوله‌ در مردان (وازکتومی)............................................................................... ۹۳

روش‌های اورژانس پیشگیری از بارداری....................................................................... ۹۵

فصل نهم

ارتباط با مردم در خدمات تنظیم خانواده

آموزش................................................................................................................. ۱۰۱

مشاوره................................................................................................................ ۱۰۳

وضعیت ارائه خدمات تنظیم خانواده در ایران................................................................. ۱۰۶

تأثیر اجرای برنامه‌های تنظیم خانواده بر سلامت مادران و کودکان..................................... ۱۰۶

فصل دهم

برنامه‌ریزی، پایش و ارزشیابی بهداشت و تنظیم خانواده

تعریف.................................................................................................................. ۱۱۱

مراحل مختلف برنامه‌ریزی........................................................................................ ۱۱۱

منابع................................................................................................................... ۱۱۳

استفتائات............................................................................................................ ۱۱۷