رشد فضایی هر شهر به‌صورت گسترش افقی و رشد فیزیکی یا رشد عمودی می‌باشد. هر کدام از این دو روش کالبد متفاوت و جداگانه‌ای از دیگری ایجاد می‌کند. رشد فیزیکی به شکل افزایش محدوده شهر یا به اصطلاح گسترش افقی ظاهر می‌شود و رشد عمودی به‌صورت درون‌ریزی جمعیت شهری و الگوی رشد شهر فشرده نمایان می‌شود. این الگوهای متفاوت به نسبت نوع گسترشی که در شهر به‌وجود می‌آورند پیامدها و نتایج متفاوتی را نیز درپی دارند.

کتاب «اصول و مبانی و مدل‌های سنجش رشد کالبدی شهری» شامل چهار فصل است.

فصل اول باعنوان شناخت الگوی رشد شهری ابتدا نقشه‌های شهری و یا الگوهای رشد کالبدی شهر را تشریح می‌کند هم‌چنین نتایج بررسی‌های ۱۶ صاحب‌نظر درخصوص مزایا و معایب فرم‌های شهری، به‌ویژه فرم شهر فشرده بیان شده است. سپس الگوهای رشد کالبدی شهری شامل الگوی رشد افقی و الگوی رشد هوشمند شهری و مزایا و معایب آنها را تجلیل می‌کند.

فصل دوم باعنوان «توسعه پایدار شهری» ابتدا به مفهوم و ابعاد توسعه پرداخته، سپس تاریخچه توسعه پایدار شهری، معیارها و راهکارهای رسیدن به آن را بیان می‌کند.

در فصل سوم کتاب باعنوان «روش‌ها و مدل‌های سنجش فرم شهری» با ارائه ابعاد شکل شهرها به‌ویژه کلان شهرها و با استفاده از مدل‌های «ضریب جینی»، «ضریب آنتروپی»، «ضریب موران» و «ضریب گری» ابعاد مختلف پراکندگی و تراکم در دو کلان شهر «سیدنی» و «مشهد» در دوره‌های مختلف آماری سنجش و مقایسه شده است.

فصل چهارم باعنوان «کاربری ترکیبی و رشد هوشمند شهری»، الگوی کاربری ترکیبی به‌عنوان گزینه مطلوب توسعه فرم و شکل شهری آینده ارایه شده است.

در نهایت ویژگی‌های توسعه کاربری ترکیبی در پایدار کردن توسعه شهری از قبیل کاهش استفاده از ماشین شخصی، کاهش فاصله بین محل کار و زندگی، کاهش مصرف سوخت در قالب طراحی لاین دوچرخه در طراحی‌های شهری و صرفه‌جویی در استفاده از زمین و تغییر در طراحی شهری و مدیریت کاربری اراضی بررسی می‌شود.

این کتاب در ۱۸۴ صفحه و به‌قیمت ۲۲ هزار ریال به‌چاپ رسیده است.

عنوان................................................................................................................. صفحه

پیشگفتار............................................................................................................. ۱۵

مقدمه................................................................................................................. ۱۸

فصل اول: شناخت الگوهای رشد شهری..................................................................... ۲۱

مقدمه................................................................................................................. ۲۱

الگوهای شکل کلی شهر........................................................................................ ۲۱

الگوهای کلی رشد شهری....................................................................................... ۳۰

الف: پراکنش شهری یا رشد افقس شهر (Sprawl)و...................................................... ۳۰

ابعاد پراکندگی....................................................................................................... ۳۱

پراکنش شهری در کشورهای مختلف......................................................................... ۴۱

پیامدهای الگوی پراکنش شهری............................................................................... ۴۲

علل پراکنش شهری............................................................................................... ۴۴

ب: رشد هوشمند شهر (Smart Growth)و.................................................................. ۴۶

اصول رشد هوشمند............................................................................................... ۴۶

استراتژی‌های رشد هوشمند................................................................................... ۵۲

مزایای رشد هوشمند............................................................................................. ۵۴

پیامدهای رشد هوشمند......................................................................................... ۵۴

انتقادات بر رشد هوشمند و جواب‌های آن................................................................... ۵۷

مقایسه رشد هوشمند و پراکنش.............................................................................. ۵۹

نتیجه‌گیری............................................................................................................ ۶۱

فصل دوم: توسعه پایدار شهری................................................................................. ۶۳

مقدمه................................................................................................................. ۶۳

مفهوم توسعه ...................................................................................................... ۶۴

توسعه پایدار......................................................................................................... ۶۵

سیاست‌های اصولی توسعه پایدار............................................................................ ۶۷

اهداف توسعه پایدار................................................................................................ ۶۷

جوامع پایدار.......................................................................................................... ۶۸

عناصر یک جامعه پایدار............................................................................................ ۶۹

برخی مفاهیم و دیدگاه‌ها در توسعه پایدار................................................................... ۷۰

توسعه پایدار شهری............................................................................................... ۷۲

راهکارهایی به سوی شهر پایدار............................................................................... ۷۳

معیارهای توسعه پایدار شهری................................................................................. ۷۵

سابقه مدل‌ها و الگوهای فرم و شکل......................................................................... ۷۷

از مدل‌ها به راه‌حل‌های رقابتی................................................................................. ۸۲

دست‌یابی به فرم شهری پایدار................................................................................. ۸۳

شناخت الگوی توسعه در راستای توسعه پایدار شهری.................................................. ۹۲

نتیجه‌گیری............................................................................................................ ۹۶

فصل سوم: روش‌ها و مدل‌های سنجش فرم شهری...................................................... ۹۹

مقدمه................................................................................................................. ۹۹

اندازه‌گیری شکل شهر به‌صورت کمی......................................................................... ۱۰۰

ابعاد شکل متروپل: فشردگی در مقابل پراکنش............................................................ ۱۰۱

انواع مدل‌های سنجش فرم شهری............................................................................ ۱۰۳

تحلیل الگوهای عملی............................................................................................ ۱۰۶

سنجش فرم دو کلانشهر سیدنی و مشهد.................................................................. ۱۱۷

شناخت کلانشهر سیدنی....................................................................................... ۱۲۵

شناخت شهر مشهد.............................................................................................. ۱۳۳

مقایسه بین دو کلانشهر سیدنی و مشهد.................................................................. ۱۴۵

نتیجه‌گیری............................................................................................................ ۱۴۷

فصل چهارم: کاربری ترکیبی و رشد هوشمند شهری..................................................... ۱۴۹

مقدمه................................................................................................................. ۱۴۹

توسعه کاربری ترکیبی چیست؟................................................................................ ۱۵۰

راهبردهای کاربری ترکیبی....................................................................................... ۱۵۴

راهبردهای سطح استراتژیک محله............................................................................ ۱۵۵

راهبرد جزئی‌تر: بلوک، خیابان و فضای باز، و شکل ساختمان.......................................... ۱۶۳

مدیریت ترکیبی...................................................................................................... ۱۷۴

نتیجه‌گیری............................................................................................................ ۱۷۶

منابع................................................................................................................... ۱۷۹

واژه‌نامه................................................................................................................ ۱۸۳