امروزه اهميت و نقش مواد معدنی در پيشبرد اقتصادی جوامع بشری كاملاً مشخص و به مثابه پايه رشد و توسعه بسیاری از صنايع به شمار مي‌روند. سرزمين‌های دارای منابع معدنی و مواد اوليه، موقعيت مناسبی را برای رشد و توسعه دارا مي‌باشند. چنانچه صنايع ملي، قدرت لازم جهت تبديل اين مواد به كالاهای مصرفی جمعيت را دارا باشد، زمينه‌های ايجاد اشتغال، افزايش ارزش افزوده و رشد و توسعه اقتصادی در سرزمين فراهم مي‌گردد. كشور ایران نیز به لحاظ استعدادهای معدنی و بهره‌برداری از معادن دارای سوابق طولانی و قديمی مي‌باشد. ميزان ذخاير و تنوع مواد معدنی در كشور شگفت انگيز است و بدين لحاظ توانمندي‌های بالقوه در ايران از بسياری از كشورهای ديگر جهان به مراتب بيشتر مي‌باشد. انواع ذخاير عمده سنگ آهن، مس، سرب، روي، ذغال سنگ، كروميت، طلا، مواد معدنی غيرفلزی و خصوصاً سنگ‌های تزئينی و ساختمانی در ايران به نحوی مي‌باشند كه با اين حجم و تنوع نبايد وابستگی مطلق به نفت در اقتصاد کشور به عنوان يك اصل اساسی مطرح باشد. بديهی است كه اين امر زمانی تحقق مي‌يابد كه ظرفيت و نقش مهم بخش معدنی به درجه مطلوبی برسد و سهم آن در توليد ناخالص ملی به ميزان كفايت و لزوم ترقی نمايد. در بخش معادن، چنانچه صنايع ملي، قدرت لازم جهت تبديل اين مواد به كالاهای مصرف جمعيت را دارا باشد؛ زمينه‌های ايجاد اشتغال، افزايش ارزش افزوده و رشد و توسعه اقتصادی در مناطق را فراهم مي‌كند. این بخش به عنوان يكی از حوزه‌های زيربنايی اقتصادي، نقشی اساسی در تامين مواد اوليه صنايع دارد و توسعه سرمایه‌گذاری در اين بخش مي‌تواند موجب كسب ارزش افزوده مناسب در بسياری از بخش‌های ديگر اقتصادی كشور شود. اكتشاف و بهره‌برداری از معادن مي‌تواند توسعه مناطق را به شدت تحت تأثير قرار دهد. استان آذربایجان‌شرقی با بیش از ۴۰۰ معدن فعال، رتبه اول ذخایر معدنی کشور را به خود اختصاص داده است. از ۶۸ نوع ماده معدنی‌شناسایی شده در کشور ۵۲ نوع ماده معدنی در این استان وجود دارد و از این حیث تنوع معدنی قابل توجهی در منطقه وجود دارد. معادن فلزی نظیر مس، طلا، منگنز و آهن، معادن غیر فلزی نظیر کائولن و سیلیس و معادن مرتبط با مصالح ساختمانی مانند سنگ گچ، سنگ لاشه، سنگ‌های تزئینی و شن و ماسه از جمله مواد معدنی مهم موجود در استان هستند. علاوه بر ظرفیت‌های استان در بخش معدن از سوی دیگر توجه به این صنعت در اسناد بالادستی از جمله سند اقتصاد مقاومتی، برنامه چشم انداز 1404 کشور، سیاست‌های اصل 44 قانون و برنامه ششم توسعه کشور، آسیب‌شناسی و تحلیل محیط خرد و کلان بخش معدن از اهمیت به سزایی برخوردار است.

دستیابی به یک وضعیت مناسب در صنعت معدن نیازمند برنامه استراتژیک کلان مدون به خصوص در پایین‌دست زنجیره معدن است زیرا می‌توان با‌ شناسایی نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای پیش‌روی بخش معدن و استفاده از نظرات خبرگان، راهبردهای کلیدی برای توسعه این بخش و تبدیل آن به یکی از بخش‌های پیشتاز استان ارائه کرد. بر این اساس کتاب حاضر، راهبردهای اساسی بخش معدن را‌ شناسایی و پیشنهاد کرده است. نتایج حاصل از تحقیقات در این کتاب می‌تواند به وسیله سیاست‌گذاران حوزه معدن در پایین دست مورد بهره‌برداری قرار گیرد.

فصل اول: مقدمه معادن فلزی و صنایع پایین دستی / 9

 فصل دوم: تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها / 99

 فصل سوم: استراتژی‌های توسعه معادن و صنایع فلزی / 123