در ایـن نـوشتار مخاطبان و علاقـه‌منـدان بـه مباحث زبان و زبان‌شناسـی، بـا شناخت ویژگی‌هـای زبان و چگونگی بـه کارگیری زبان و برقراری ارتباط زبانی مناسب در فرآیند تربیت و آموزش خواهند توانست به پرسش‌های اساسی زیر پاسخ دهند.

 - آیا زبان و ارتباط از طریق آن، می‌تواند اهداف تربیت را محقّق سازد؟

 - چه ملاحظات و محدودیّت‌هایی در این مسیر وجود دارد؟

 - جایگاه قابلیّت­های زبانی در فرایند تربیت چگونه ارزیابی می­شود؟

 - رفتارهای غیر کلامی در فرایند  تربیت چه نقشی دارند؟

 - ماهیّت زبان چیست؟

 - نقش و تأثیر زبان و مقوله­های دیگر آن، در فرایند تربیت چیست؟

 - عناصر زبانی و ساختار زبان چیست؟

 - آیا اختلالات زبانی یا نارسایی­های زبانی، بر جریان تعلیم و تربیت اثرگذار است؟

 - آیا مغز انسان در فرایند زبان و زبان آموزی نقش دارد؟

 - معلّمان و والدین در فرایند تربیت، چگونه می­توانند با هم تعامل داشته­باشند.

 امید است با بررسی و مطالعه‌ی دقیق این مجموعه، فراگیران و علاقه‌مندان به زبان فارسی، ابعاد مختلف حیطه‌ها و فعّالیّت‌های ارتباطی در حوزه‌ی تربیت و آموزش با توجّه به انواع ارتباط زبانی یا کلامی، درک کرده و نظر به وظایف تربیتی و آموزشی یک معلّم یا مربّی به حضور و نقش‌های زبان انسانی در ابعاد مختلف تربیت و آموزش یا به عبارتی فزاینده تعلیم و تربیت، آگاه و حسّاس شوند.

 همچنین انتظار می­رود تا مخاطبان با مطالعه‌ی این کتاب، بتوانند ویژگی‌های زبان را بشناسند و درک درست و جامعی از مقوله‌ی زبان به ‌عنوان یک مجموعه‌ی زنده و نقش‌آفرین داشته­باشند. در این راستا، علاقه‌مندان خواهند توانست تا بر اساس ویژگی‌های زبان، مصادیق حضور و نقش آن‌ را در ابعاد متعدّد تربیت و آموزش و همچنین بافت‌های مختلف نظام آموزش و پرورش، شناسایی و تحلیل کنند و فراگیران و دوستداران زبان، از طریق بازشناسی و درک و فهم عمیق تربیت، با توجّه به ویژگی‌های زبان، می‌توانند محدودیّت‌های کاربرد زبان را شناسایی کنند. علاوه بر اینها، مخاطبان خواهند توانست با درک معنی شناختی زبان و عناصر سازنده‌ی آن، در فرآیند آموزش، نقش بسزایی داشته ­باشند.

 
فصل اوّل: رابطه¬ی زبان و تربیت
درس اوّل: رابطه‌ی زبان و تربیت    2
درس دوم: معرفت¬شناختی فلسفی زبان    15
درس سوم: تربیت و تکامل زبان    21

فصل دوم: شناخت کلّی زبان
درس چهارم: زبان و ساختار آن    38
درس پنجم: ماهیّت زبان (ویژگی‌ها و نقش‌های زبان)    48
درس ششم: خط و نوشتار در زبان    56
درس هفتم: گونه¬شناسی زبان    67
درس هشتم: قابلیّت‌های زبان و ناتوانایی‌های آن    78
درس نهم: قابلیّت¬های غیر کلامی زبان    93
درس دهم: قابلیّت فراگیری زبان دوم    100

فصل سوم: شناخت جزئی زبان
درس یازدهم: آواشناسی    114
درس دوازدهم: واج شناسی    128
درس سیزدهم: معنی شناسی در زبان    141
درس چهاردهم: واژه شناسی    156
درس پانزدهم: گفتمان شناسی زبان (1)    169
درس شانزدهم: گفتمان شناسی زبان (2)    182

فصل چهارم: شناخت محدویت‌های کاربرد زبان
درس هفدهم: نقش مغز در زبان و تولیدات زبانی    190
درس هیجدم: خطاهای گفتار در زبان فارسی    205

فصل پنجم: آموزش از طریق زبان (واژگان پایه و آشنا)
درس نوزدهم: واژگان پایه و آشنا    216
درس بیستم: اهمّیّت و نقش واژگان پایه در تربیت    224