آفریدگار یکتا را حمد و سپاس که چنین توفیقی را عنایت فرمود تا بتوانیم گامی اندک در راه پیشبرد علم برداریم. شناخت و بررسی انواع کانه ها در زیر میکروسکوپ و نیز تشخیص بافت های آن ها با هدف بررسی زایشی کانسارها، دانشی است که یادگیری آن ها برای دانشجویان رشته‌‌های معدن و زمین‌‌شناسی ضروری است. کانی‌های فلزی توسط میکروسکوپ پلاریزان انعکاسی مطالعه می شوند تا علاوه بر شناسایی انواع آن ها، اندازه، شکل، ادخال و سایر ویژگی های آن ها فراهم شود. هرچند با استفاده از روش های دستگاهی دیگر نیز می توان به اطلاعات کیفی و کمی کانه ها پی برد، منتهی موردی که از اهمیت ویژه ای برخوردار است و با استفاده از میکروسکوپ های پلاریزان با نور انعکاسی بررسی می شود، بافت و ارتباط کانه ها با یکدیگر است. چگونگی ارتباط بلورها بیانگر شرایط فیزیکی و شیمیایی  تشکیل کانه ها میباشد. همچنین کمک می کند که روابط پاراژنتیکی و ترتیب تبلور کانهها تعیین شود. نتیجه این مطالعه می تواند علاوه بر شناسایی تیپ کانسار، در تعیین انتخاب ساده ترین و اقتصادی ترین روش استحصال کانه از سنگ دربرگیرنده مؤثر واقع شود. 

از اینرو، با توجه به تجربیات حاصل از33 سال مطالعه و تدریس درس مینرالوگرافی و از طرفی با توجه به کمبود کتاب‌‌های فارسی در این زمینه، سعی شده است تا مجموعه ای از کانه‌‌ها انتخاب شوند، و تصاویر رنگی به همراه ویژگی های میکروسکوپی از آن‌‌ها ارائه گردد. 

نوشتار حاضر دارای سه فصل است، در فصل اول توضیحاتی مربوط به انواع میکروسکوپ و ضمایم آن ها، انواع مقاطع میکروسکوپی، طرز تهیه مقاطع صیقلی به همراه معرفی انواع مختلف دستگاه های سایش، خواص نوری کانی های فلزی در نور انعکاسی شامل مواردی که در دو شرایط نوری (با آنالیزور یا بدون استفاده از آنالیزور) مطالعه می شود، همچنین مختصری راجع به تئوری نور انعکاسی، روش های میکروشیمیایی و نیز توصیفی ازکانی های همراه، پرداخته شده است. در فصل دوم به اهمیت مطالعه بافت، انواع مختلف بافت ها شامل انواع بافت های اولیه  و بافت های حاصل از انتقال یا جابجایی (ناآمیختگی و جانشینی و شرایط دگرگونی)، همچنین انواع بافت های متداول در کانسارهای ماگمایی، اسکارن، اپی ترمال، پورفیری، مسیوسولفید و کانسارسرب و روی نوع می سی سی پی اختصاص داده شده است. در فصل سوم توصیف میکروسکوپی مجموعه ای از کانه های متداول در کانسارهای معدنی به همراه جداول خواص نوری و تصاویر رنگی آن¬ها، ارائه شده است. 

فصل اول مبانی مینرالوگرافی

1-1 مقدمه

1-2 اهمیت مطالعه مینرالوژی

1-3 شناسایی کانی‌های متشکله یک ذخیره

1-4 شناسایی بافت

1-5 کانی‌های همراه

1-6 انواع میکروسکوپ

1-7 شناخت میکروسکوپ پلاریزان با نور انعکاسی

1-8 انواع مقاطع

1-9 روش تهیه مقاطع صیقلی

1-9-1 انواع مختلف دستگاه‌های سایش و صیقلی

1-9-2 آماده‌سازی نمونه جهت سایش

1-9-3 مراحل سایش  و صیقلی کردن نمونه

1-10 خواص نوری کانی‌های کدر در مقاطع صیقلی

1-10-1 بررسی فاکتورهای لازم در مطالعه کانه‌ها با استفاده از نیکل پلاریزور

1-10-1-1 رنگ

1-10-1-2 چندرنگی

1-10-1-3 شکل کانه

1-10-1-4 منطقه‌بندی

1-10-1-5 قدرت انعکاس

1-10-1-6 سختی یا برجستگی

1-10-1-7 رخ

1-10-2 بررسی فاکتورهای لازم در مطالعه کانه‌ها با استفاده از نیکل آنالیزور

1-10-2-1 همسانگردی و ناهمسانگردی

1-10-2-2 رنگ‌های تداخلی

1-10-2-3 ماکل

1-10-2-4 پدیده نورپخشی (انعکاس داخلی)

1-11 تئوری نور انعکاسی

1-12 مختصری راجع به روش‌های میکروشیمیایی

فصل دوم انواع بافت

2-1 مقدمه

2-2 اهمیت مطالعه بافتی

2-3 انواع مختلف بافت‌ها

2-4 انواع بافت‌های اولیه

2-4-1 بافت منطقه‌‌بندی

2-4-2 بافت اوولیتی

2-4-3 بافت کروی (کره‌مانند)

2-4-4 بافت پوئی کیلیتیک

2-4-5 بافت پورفیری

2-4-6 بافت افشان

2-4-7 بافت کلوئیدال (کلومورف)

2-4-8 بافت‌های رسوبی

2-4-9 بافت‌های پرکننده فضای خالی

2-4-10 بافت شانه‌ای

2-4-11 بافت قشری

2-5 بافت‌‎های زایشی حاصل از پدیده انتقال و جابجایی

2-5-1 پدیده ناآمیختگی

2-5-2 انواع بافت‌های ناشی از پدیده ناآمیختگی

2-5-2-1 بافت ناآمیختگی در فرم شبکه‌ای

2-5-2-2 بافت ناآمیختگی در فرم قطره‌ای (امولسیون)

2-5-2-3 بافت ناآمیختگی در فرم ستاره‌ای

2-5-2-4 بافت ناآمیختگی در اشکال سری‌شده

2-5-2-5 بافت ناآمیختگی در فرم تیغه‌ای

2-5-2-6 بافت هم‌رشدی

2-6 بافت‌های جانشینی

2-6-1 انواع بافت‌های جانشینی

2-6-1-1 بافت جانشینی به صورت کرم‌خوردگی

2-6-1-3 بافت جانشینی در امتداد رخ‌ها و حاشیه کانی

2-6-1-4 بافت جانشینی هسته‌ای و منطقه‌‌ای

2-6-1-5 بافت جانشینی اسکلتی

2-6-1-6 بافت جانشینی رگه‌ای

2-6-1-7 بافت جانشینی مارتیزاسیون

2-6-1-8 بافت موشکتویتی

2-7 بافت‌های دگرگونی

2-7-1 عملکرد دگرگونی فشاری

2-7-2 عملکرد دگرگونی حرارتی

2-8 اسکارن‌ها

2-9 بافت‌های متداول در کانسارها

2-9-1 کانسارهای ماگمایی

2-9-2 کانسارهای اسکارن

2-9-3 کانسارهای اپی‌ترمال

2-9-4 کانسارهای پورفیری

2-9-5 کانسارهای مسیوسولفیدها

2-9-6 کانسارهای سرب و روی نوع دره می‌سی‌سی‌پی

فصل سوم شناسایی کانی‌های فلزی در مقاطع صیقلی

3-1 مقدمه

3-2 آرسنوپیریت (میسپیکل)

3-3 آزوریت

3-4 استیبنیت (استیبین)

3-5 اسکوترودیت

3-6 اسفالریت (بلند)

3-7 بورنونیت

3-8 بورنیت

3-9 بیسموت طبیعی

3-10 بیسموتینیت

3-11 پیروتیت

3-12 پیریت

3-13 راملس‌برژیت

3-14 سافلوریت

4-15 سینابر

3-16 کاسیتریت

3-17 کالکوپیریت

3-18 کالکوسیت

3-19 کبالتیت

3-20 کرومیت

3-21 کولیت

3-22 گالن

3-23 گوتیت

3-24 لولنژیت

3-25 لینه‌ئیت

3-26 مارکاسیت

3-27 مالاکیت

3-28 مگنتیت

3-29 مس خاکستری (شامل: تترائدریت و تنانتیت)

3-30 مولیبدنیت

3-31 نیکلین

3-32 ولفرامیت

3-33 هماتیت (اسپیکولاریت)

منابع