آفریدگار یکتا را حمد و سپاس که چنین توفیقی را عنایت فرمود تا بتوانیم گامی اندک در راه پیشبرد علم برداریم. شناخت و بررسی انواع کانه¬ها در زیر میکروسکوپ و نیز تشخیص بافت¬های آن¬ها با هدف بررسی زایشی کانسارها، دانشی است که یادگیری آن¬ها برای دانشجویان رشته‌‌های معدن و زمین‌‌شناسی ضروری است. کانی‌های فلزی توسط میکروسکوپ پلاریزان انعکاسی مطالعه می¬شوند تا علاوه بر شناسایی انواع آن¬ها، اندازه، شکل، ادخال و سایر ویژگی¬های آن¬ها فراهم شود. هرچند با استفاده از روش¬های دستگاهی دیگر نیز می¬توان به اطلاعات کیفی و کمی کانه¬ها پی¬برد، منتهی موردی که از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است و با استفاده از میکروسکوپ¬های پلاریزان با نور انعکاسی بررسی می¬شود، بافت و ارتباط کانه¬ها با یکدیگر است. چگونگی ارتباط بلورها بیانگر شرایط فیزیکی و شیمیایی  تشکیل کانه¬ها میباشد. همچنین کمک می¬کند که روابط پاراژنتیکی و ترتیب تبلور کانه¬ها تعیین شود. نتیجه این مطالعه می¬تواند علاوه بر شناسایی تیپ کانسار، در تعیین انتخاب ساده¬ترین و اقتصادی¬ترین روش استحصال کانه از سنگ دربرگیرنده مؤثر واقع شود. 

از اینرو، با توجه به تجربیات حاصل از33 سال مطالعه و تدریس درس مینرالوگرافی و از طرفی با توجه به کمبود کتاب‌‌های فارسی در این زمینه، سعی شده است تا مجموعه¬ای از کانه‌‌ها انتخاب شوند، و تصاویر رنگی به همراه ویژگی¬های میکروسکوپی از آن‌‌ها ارائه گردد. 

نوشتار حاضر دارای سه فصل است، در فصل اول توضیحاتی مربوط به انواع میکروسکوپ و ضمایم آن¬ها، انواع مقاطع میکروسکوپی، طرز تهیه مقاطع صیقلی به همراه معرفی انواع مختلف دستگاه¬های سایش، خواص نوری کا-نی¬های فلزی در نور انعکاسی شامل مواردی که در دو شرایط نوری (با آنالیزور یا بدون استفاده از آنالیزور) مطالعه می¬شود، همچنین مختصری راجع به تئوری نور انعکاسی، روش¬های میکروشیمیایی و نیز توصیفی ازکانی¬های همراه، پرداخته شده است. در فصل دوم به اهمیت مطالعه بافت، انواع مختلف بافت¬ها شامل انواع بافت¬های اولیه  و بافت¬های حاصل از انتقال یا جابجایی (ناآمیختگی و جانشینی و شرایط دگرگونی)، همچنین انواع بافت های متداول در کانسارهای ماگمایی، اسکارن، اپی¬ترمال، پورفیری، مسیوسولفید و کانسارسرب و روی نوع می¬سی¬سی¬پی اختصاص داده شده است. در فصل سوم توصیف میکروسکوپی مجموعه¬ای از کانه¬های متداول در کانسارهای معدنی به همراه جداول خواص نوری و تصاویر رنگی آن¬ها، ارائه شده است. 

فصل اول مبانی مینرالوگرافی

1-1 مقدمه

1-2 اهمیت مطالعه مینرالوژی

1-3 شناسایی کانی‌های متشکله یک ذخیره

1-4 شناسایی بافت

1-5 کانی‌های همراه

1-6 انواع میکروسکوپ

1-7 شناخت میکروسکوپ پلاریزان با نور انعکاسی

1-8 انواع مقاطع

1-9 روش تهیه مقاطع صیقلی

1-9-1 انواع مختلف دستگاه‌های سایش و صیقلی

1-9-2 آماده‌سازی نمونه جهت سایش

1-9-3 مراحل سایش  و صیقلی کردن نمونه

1-10 خواص نوری کانی‌های کدر در مقاطع صیقلی

1-10-1 بررسی فاکتورهای لازم در مطالعه کانه‌ها با استفاده از نیکل پلاریزور

1-10-1-1 رنگ

1-10-1-2 چندرنگی

1-10-1-3 شکل کانه

1-10-1-4 منطقه‌بندی

1-10-1-5 قدرت انعکاس

1-10-1-6 سختی یا برجستگی

1-10-1-7 رخ

1-10-2 بررسی فاکتورهای لازم در مطالعه کانه‌ها با استفاده از نیکل آنالیزور

1-10-2-1 همسانگردی و ناهمسانگردی

1-10-2-2 رنگ‌های تداخلی

1-10-2-3 ماکل

1-10-2-4 پدیده نورپخشی (انعکاس داخلی)

1-11 تئوری نور انعکاسی

1-12 مختصری راجع به روش‌های میکروشیمیایی

فصل دوم انواع بافت

2-1 مقدمه

2-2 اهمیت مطالعه بافتی

2-3 انواع مختلف بافت‌ها

2-4 انواع بافت‌های اولیه

2-4-1 بافت منطقه‌‌بندی

2-4-2 بافت اوولیتی

2-4-3 بافت کروی (کره‌مانند)

2-4-4 بافت پوئی کیلیتیک

2-4-5 بافت پورفیری

2-4-6 بافت افشان

2-4-7 بافت کلوئیدال (کلومورف)

2-4-8 بافت‌های رسوبی

2-4-9 بافت‌های پرکننده فضای خالی

2-4-10 بافت شانه‌ای

2-4-11 بافت قشری

2-5 بافت‌‎های زایشی حاصل از پدیده انتقال و جابجایی

2-5-1 پدیده ناآمیختگی

2-5-2 انواع بافت‌های ناشی از پدیده ناآمیختگی

2-5-2-1 بافت ناآمیختگی در فرم شبکه‌ای

2-5-2-2 بافت ناآمیختگی در فرم قطره‌ای (امولسیون)

2-5-2-3 بافت ناآمیختگی در فرم ستاره‌ای

2-5-2-4 بافت ناآمیختگی در اشکال سری‌شده

2-5-2-5 بافت ناآمیختگی در فرم تیغه‌ای

2-5-2-6 بافت هم‌رشدی

2-6 بافت‌های جانشینی

2-6-1 انواع بافت‌های جانشینی

2-6-1-1 بافت جانشینی به صورت کرم‌خوردگی

2-6-1-3 بافت جانشینی در امتداد رخ‌ها و حاشیه کانی

2-6-1-4 بافت جانشینی هسته‌ای و منطقه‌‌ای

2-6-1-5 بافت جانشینی اسکلتی

2-6-1-6 بافت جانشینی رگه‌ای

2-6-1-7 بافت جانشینی مارتیزاسیون

2-6-1-8 بافت موشکتویتی

2-7 بافت‌های دگرگونی

2-7-1 عملکرد دگرگونی فشاری

2-7-2 عملکرد دگرگونی حرارتی

2-8 اسکارن‌ها

2-9 بافت‌های متداول در کانسارها

2-9-1 کانسارهای ماگمایی

2-9-2 کانسارهای اسکارن

2-9-3 کانسارهای اپی‌ترمال

2-9-4 کانسارهای پورفیری

2-9-5 کانسارهای مسیوسولفیدها

2-9-6 کانسارهای سرب و روی نوع دره می‌سی‌سی‌پی

فصل سوم شناسایی کانی‌های فلزی در مقاطع صیقلی

3-1 مقدمه

3-2 آرسنوپیریت (میسپیکل)

3-3 آزوریت

3-4 استیبنیت (استیبین)

3-5 اسکوترودیت

3-6 اسفالریت (بلند)

3-7 بورنونیت

3-8 بورنیت

3-9 بیسموت طبیعی

3-10 بیسموتینیت

3-11 پیروتیت

3-12 پیریت

3-13 راملس‌برژیت

3-14 سافلوریت

4-15 سینابر

3-16 کاسیتریت

3-17 کالکوپیریت

3-18 کالکوسیت

3-19 کبالتیت

3-20 کرومیت

3-21 کولیت

3-22 گالن

3-23 گوتیت

3-24 لولنژیت

3-25 لینه‌ئیت

3-26 مارکاسیت

3-27 مالاکیت

3-28 مگنتیت

3-29 مس خاکستری (شامل: تترائدریت و تنانتیت)

3-30 مولیبدنیت

3-31 نیکلین

3-32 ولفرامیت

3-33 هماتیت (اسپیکولاریت)

منابع