کتاب حاضر با رویکردی تحلیلی تاریخی در ۹ بخش از ابعاد، مبانی، مراحل شکل‏گیری و توسعه تمدن اسلامی و ادوار مختلف آن بحث کرده و ضمن بررسی مفاهیم عنوان کتاب، از ماهیت و ساختار تمدن اسلامی و دوران اوج و افول آن سخن می‏گوید. عناوین این بخشها که گویای دامنه و محدوده پژوهش حاضر است، عبارتند از: کلیات، تمدن اسلامی، نهضت علمی در تمدن اسلامی، نهادهای آموزشی در تمدن اسلامی، هنر در تمدن اسلامی، تاثیر تمدن اسلامی بر تمدن غرب، ضعف و انحطاط تمدن اسلامی، ظرفیت‏های موجود در جهان اسلام و انحطاط معنوی دنیای مدرن. در پایان هر بخش پرسشهایی به منظور خودآزمایی دانشجویان ارائه شده است.

مقدمه بخش اول : کلیات ( ۱۹ – ۵۱ )

بخش دوم : تمدن اسلامی ( ۹۱ – ۵۳ )

بخش سوم : نهضت علمی در تمدن اسلامی ( ۱۲۳ – ۹۳ )

بخش چهارم : نهادی های آموزشی در تمدن اسلامی ( ۱۷۷ – ۱۲۵ )

بخش پنجم : هند در تمدن اسلامی ( ۲۱۱ – ۱۷۹ )

بخش ششم : تاثیر تمدن اسلامی بر تمدن غرب ( ۲۳۷ – ۲۱۳ )

بخش هفتم : ضعف و انحطاط تمدن اسلامی ( ۲۵۷ – ۱۳۹ )

بخش هشتم : ظرفیت های موجود در جهان اسلام ( ۲۶۸ – ۱۵۹ )

بخش نهم : انحطاط معنوی دنیای مدرن ( ۲۷۸ – ۲۶۹ )